Op de lijst
Hg
J
Amsterdam heeft er weer twee beschermde
monumenten bij gekregen: Keizersgracht
72 en Utrechtsedwarsstraat 63. Eerstge
noemd pand dateert oorspronkelijk uit
1625, werd in 1710 van een halsgevel voor
zien en in 1874 verhoogd, waarbij de voor
gevel de huidige vorm kreeg.
Het pand in de Utrechtsedwarsstraat is een
pakhuis, waarschijnlijk ca. 1800. Het heeft
een puntgevel onder rollagen, tuitje en aan
zetten met rechte deklijstjes zonder profile
ring; onder hijsbalk, smal hijsluik, daaron
der een dubbel zolderluik.
In Arnhem zijn twee bekende kerken op de
aanvullende lijst geplaatst: de St. Eusebi-
us-kerk en de St. Martinuskerk. De St. Eu-
sebiuskerk aan het Nieuwe Plein werd tus-
38
Keizersgracht 72 in Amsterdam, nu be
schermd.
foto: Maarten Brinkgreve
sen 1864 en 1865 gebouwd door H. J. van
den Brink; het gebouw is een driebeukige
„Stufenhalle" in neogotische trant. Tot de
inventaris behoren een laatgotische in zilver
gedreven reliekbuste van de H. Eusebius,
afkomstig uit de Grote Kerk in Arnhem, een
18e eeuwse godslamp en een laat-gotisch
wierookvat met scheepje.
De St. Martinus-kerk is tien jaar jonger; ze
werd gebouwd door A. Tepe. Het gebouw is
een driebeukige kruisbasiliek in laatgoti
sche Nederrijnse trant met hoge toren. De
Monumentenraad noemt de kerk „belang
rijk vroeg werk" van Tepe. Tot de inventa
ris behoort een laat-gotisch houten Mari
abeeld. In de toren bevindt zich een Hemo-
nyklok.
Van belang als monument van bedrijf en
techniek is op de aanvullende lijst gekomen
een 19e-eeuwse leerlooierij aan de Klein
Dongenseweg 15 in Dongen.
In de omgeving van Amersfoort was tussen
de Napoleontische tijd en de Eerste We
reld-oorlog een niet onaanzienlijke cultuur
van pruimtabak.
Een tabaksschuur aan de Meent 1 in Leus
den herinnert daar aan en is deswege op de
aanvullende lijst geplaatst.
Een aantal sluizen in Zoutkamp zijn uit een
oogpunt van de geschiedenis der watèr-
staatkundige techniek nu beschermd mo
nument. Daartoe behoort het sluizencom-
plex, aangelegd in 1877 in de kort tevoren
ter afsluiting van het Rietdiep opgeworpen
zeedijk. Tot het complex behoren de sluis-
meesterswoning, het sluiswachtersverblijf
en drie houten deurenloodsen en verder nog
een loods van de Rijksbetonningsdienst.
Eveneens is de Kleine sluis aan de Hunsin-
geweg (gebouwd in 1858) beschermd ge
worden. Daarbij behoort een ijzeren draai
brug.
Archeologische monumenten.
In Goirle zijn twee terreinen wegens hun
archeologische betekenis onder bescher
ming gebracht. De terreinen bevatten graf
heuvels en een urnenveld uit de Bron
stijd/vroege Ijzertijd.
Vijf terreinen op Terschelling zijn nu ook
als archeologische monumenten aange
merkt. Hierover deelt de Rijksdienst voor
het Oudheidkundig Bodemonderzoek mee,
dat over de ontstaansgeschiedenis en de
oudste bevolking van het eiland in feite nog
weinig bekend is. Pas in de laatste jaren is
door geologisch en archeologisch onder
zoek enige klaarheid gekomen in de op
bouw van Terschelling en de daarmee sa
menhangende bevolking. Enkele losse
vondsten gaan weliswaar terug tot enige
duizenden jaren vóór Christus, maar woon-
sporen uit die tijd zijn nog niet gevonden.
De nu beschermde terreinen hebben dan ook
betrekking op de bewoning na ca. 800 na
Chr. Deze terreinen bestaan uit zowel ver
hoogde nederzettingen als plaatsen van
Christelijke heiligdommen en middeleeuw
se verdedigbare vestingen.