ÜK
Thans worden omvangrijke restauraties uit
gevoerd aan het kloostercomplex te Soesdal
(180 km. buiten Moskou), het kremlin te
Zagorsk. In Moskou wordt een deel van de
Kremlinmuur met de verdedigingstorens
(de watertoren en de Blijde Boodschapsto-
ren) gerestaureerd. Verdere restauraties
zijn; Nikolaas de Weverkerk (1692), het
kloostercomplex Novo Spasski (aan de
Moskwa), Iwan de krijger-kerk, Donskoj-
klooster en diverse andere kerken.
Temperatuursproblemen
Ten dele zijn deze restauraties een jaarlijks
terugkerend routine werk, want als gevolg
bouw worden niet opgesomd. Onder de
Russische monumentenwet vallen tevens,
alle voorwerpen van „beaux arts" manus
cripten, films, foto's en andere gedrukte
dokumenten. Alle historische monumenten
dienen geregistreerd te worden. Door de
Staat zal controle worden uitgeoefend op de
instandhouding van het monument. Bij res
tauratie van monumenten kan een beroep
worden gedaan op de vakbonden, de jeugd
organisaties en wetenschappelijke institu
ten. In geval dat particuliere, of coöpera
tieve instellingen de onder hun eigendom
zijnde monumenten verwaarlozen, of on
deskundig beheren, kan onteigening plaats
van de extreme temperatuur tijdens de win
ter (winter 1975-1976 zelfs -37° Celsius)
hebben pleisterwerk en bakstenen zwaar te
lijden. Vooral bij tijdelijke terugval van de
temperatuur (rondom het vriespunt) slaat de
vorst uit de muren, daarbij een spoor van
erosie achterlatend. Na de vorstperiode zijn
dan ook talrijke herstelwerkzaamheden no
dig, die de gehele zomer- en herfstperiode
(tot eind oktober) duren.
Een novum in het Russische monumenten-
zorgbeleid, is de in 1976 gepubliceerde
„oekaze" (wet) waarbij de eigenaar van een
monument de verplichting heeft een als zo
danig aangemerkt historisch monument te
restaureren en te onderhouden in de oor
spronkelijke staat (artikel 12). In tegenstel
ling tot de Nederlandse monumenten-wet
kent de Russische wet geen beschermde
stads-en dorpsgezichtenArtikel 21 spreekt
wel van een georganiseerd overleg bij het
plegen van nieuwbouw in de omgeving van
historische monumenten, maar effectieve
maatregelen tegen grootschalige nieuw-
vinden. Er mogen zonder voorafgaande toe
stemming van de autoriteiten geen verande
ringen aan het monument plaats vinden.
Degene die aan een beschermd monument
schade toebrengt, zal die schade moeten
herstellen en indien zulks niet mogelijk is
worden bestraft. Dit zijn zo in het kort de
nieuwe bepalingen van deze wet, die op 18
juni 1976 in de IZWESTIA werd gepubli-
II Hotel particulier aan de Kalinin-Pros-
pekt in Moskou; burgerlijke architectuur
eind I9e eeuw
III Nicolaas de Wever (1679-1692), goed
onderhouden kerk, in restauratie, met
haarKakochnikibogen) en haar vijf
,,uien"een typisch voorbeeld vanRus-
sisch-byzantijnse kunst
IV Een ,,datsja" binnen het stedelijk ge
bied van Moskou
V Klooster Zatchatiloski (1695); hoofdin
gang (eind 17e eeuw), met een benzine
station; voorbeeld van een monument en
zijn omgeving.
Foto's JG. Leenders
ceerd. Wellicht dat op grond van deze wet
nieuwe restauratieplannen ontstaan voor
bijvoorbeeld het Zatchatievski klooster
(1699) aan de Metrostroïevskaya, waar nu
zelfs een benzinepomp staat geïnstalleerd
tenteken, wellicht dat dit klooster voorlopig
als cultureel erfgoed is afgeschreven; of het
Danilov-klooster aan de Danilovsky Val,
dat nu in gebruik is als opslag- en fabrieks-
ruimte. Hopelijk heeft het Potemkin-effect
zijn historische waarde in Moskou verloren
en worden niet alleen de in het oog sprin
gende (van de buitenlandse toerist) histori
sche gebouwen in de kern van Moskou ge
restaureerd.
J. G. Leenders
208
