Monumenten en monumentenzorg
in de Sovjet-Uriie
Bijgaand artikel ontvingen we van
een Nederlander, die enige tijd in
Moskou is werkzaam geweest. Van
hem zijn ook de hierbij behorende
foto's, waarvan de kwaliteit iets
heeft geleden omdat ze oorspronke
lijk in kleur waren.
In een volgend nummer nog een arti
kel over historische monumenten in
de Sovjet-Unie; een joumalistiek-
toeristische beschouwing.
Red. Heemschut
Historische monumenten in Moskou zijn te
verdelen in vier groepen: het gouvememen-
tale, het kerkelijke, het burgerlijke en het
volkse monument. Het kerkelijke monu
ment, dat in Moskou zéér rijkelijk verte
genwoordigd is, heeft door de eeuwen heen
symbool gestaan voor Rusland's devote en
religieuze kunstzinnige expressie. De
prachtige fresco's in de O.L.V. van Smo-
lensk (Het Nieuw Maagdenklooster), de
i konen uit de scholen van Novgorod en
Pskov in de O.L.V. van Kazan (Kolomens-
koje) en in de Maria Hemelvaart kathedraal
te Zagorsk (70 km. buiten Moskou) zijn
klassieke voorbeelden van Rusland's kunst
historische bezit, die zijn vermaardheid te
danken heeft aan de stimulerende werking,
die van de kerkenbouw uitging in vorige
eeuwen.
Qua stijl zijn de kerkelijke monumenten te
onderscheiden in twee hoofdgroepenOp de
eerste plaats de kerken van de zgn. Mos-
kou-barok periode. Deze stijl is een Russi
sche variant op de Italiaanse barok: de toren
in barokstijl, het middenschip lokale bouw
stijl en de koepel wederom in barokstijl.
Daarnaast de Russisch-byzantijnse bouw
stijl. De kerk met de vijf gouden, of zilveren
uien, rijkelijk voorzien van kokochinki *)en
een klokken-toren in zelfde stijl.
De gouvemementale monumenten zijn
voornamelijk in een neo-klassieke stijl, die
qua vormgeving een ambtelijke en bureau
cratische indruk maakt. Deze stijl heeft
weinig mogelijkheden open gelaten voor
speelse variaties, zoals wij dat bij het kerke
lijk monument zien. Voorbeelden van zo'n
stijl zijn o.a. het Arsenaal (1736) en het
gebouw van de ministerraad (1788) beide
binnen de omwalling van het Kremlin.
De burgerlijke monumenten zijn voorname
lijk de zgn. hötel-particulier, waarvan
sommige in neo-klassieke stijl, andere in
Jugendstil. Deze woonhuizen werden voor
namelijk door bojaren en kooplieden ge
bouwd en bewoond. In de omgeving van de
„groene ring" (Sadovaïa) zijn talrijke van
deze huizen te vinden.
Het volkse monument, rijkelijk voorzien
van huiselijke kunstnijverheid, openbaart
zich in de lieflijke houten datsja's; het is een
bedreigd monument in Moskou. Als gevolg
van de steeds toenemende stadsuitbreidin
gen, worden oude stadswijken volledig met
de buldozer weggevaagd en daarmee de
datsja's. Ze zijn aan de kozijnen en topgevel
rijkelijk voorzien van houtsnijwerk en met
hun kleurige beschilderingen vormen zij een
fleurig geheel binnen de stedelijke bebou
wing.
Ommekeer
Het Russische monument is als gevolg van
wisselende politieke denkbeelden menig
maal het slachtoffer geworden van al te ach
teloos denkende politici. „Het verleden
leeft voort in het monument" was beslist
geen parool in het vaandel van ideologisch
geschoolde cultuur-hoeders. Er heeft zich
echter door de jaren heen een ommekeer
voor gedaan, waarbij aan het monument
wederom een cultuur-historische waarde
werd toegekend.
Pokrovski sobor 1561)
V-
op het Rode Plein
Tv
in Moskouvoorbeeld
van een goed on
derhouden monument
kakochniki zijn bogen, die zo gegroe
peerd zijn, dat de buitenmuren langzaam
in een dak overgaan. De naam is afkom
stig van de Russische hoofddoek, die
destijds door de Russische vrouwen
werd gedragen.
207
