buitenplaatsen, die ouder zijn dan 150 jaar
vormt een problematiek, waarover het laat
ste woord nog lang niet is gesproken
Beide verenigingen staan ten aanzien van
de ontwikkeling van de buitenplaatsen een
genuanceerde aanpak voor, welke per ob
ject kan verschillen. Daarbij stellen zij een
gericht onderhoud en een juiste boomver
zorging voorop. De tuin van Het Loo maakt
evenwel de indruk, dat er sprake is van
achterstallig onderhoud.
Opgemerkt wordt vervolgens, dat maar
al te vaak te snel wordt gesteld, dat bomen
aan het eind van hun levensloop zijn.
Boomchirurgische behandelingen achten zij
al naar de situatie dan ook zeker denkbaar.
Beide verenigingen menen, dat met een af
gedwongen beheersplan de landschappe
lijke tuin (zou kunnen) worden behouden.
Daarentegen vinden zij, dat het al dan niet
kunnen behouden van de boomgroepen, die
in het geding zijn, op zich geen doorslagge
vend criterium (zou mogen) zijn voor de
keuze van de inrichting van de tuin.
Geen precedent
ln het advies van de tuin- en landschapsar
chitecten lezen we verder nog: De mogelijke
restauratie van de tuin in de oorspronkelijke
staat zal geen precedent dienen te vormen
voor andere tuinen, die vroeger een geo
metrische aanleg hebben gekendZij vinden
dat een restauratie als die van de tuin van het
Loo voor Nederland eenmalig zal (moeten)
zijn om een voorbeeld te geven van een
barokke tuinaanleg.
In een aantal publikaties is naar voren ge-
bracht-, dat, indien men in Nederland bij
Houten en Het Huis te Zeist, of Rosendaal
bij Arnhem betere voorbeelden van tuinaan
leg uit de 17e eeuw zijn dan Het Loo. Ook is
in dit verband de buitenplaats Clingendael
(Den Haag) genoemd.
Uit verschillende overwegingen, zoals de
ruimtelijke mogelijkheden en de historische
betekenis, betwijfelen de tuin- en land
schapsarchitecten, of dit meer aantrekke
lijke en vooral of dit beter realiseerbare al
ternatieven zijn dan Het Loo.
Aanpassen
De twee verenigingen besteden tenslotte
nog aandacht aan een aangepaste vorm van
de tuin in oorspronkelijke stijl, zoals:
het valt te overwegen de zijtuinen geheel
te restaureren, voor zover dit voor de Ko-
ninginnetuin althans mogelijk zal zijn;
het valt verder te overwegen de beneden-
tuin op vereenvoudigde vorm aan te leggen,
waarbij de bóomopstanden dienen te wor
den gespaard.
Het advies was namens de Ver. voor tuin
en landschapsarchitectuur ondertekend
door haar voorzitter ir. Th. A. M. van Keu
len en voor de Bond van Ned. tuin- en
landschapsarchitecten door de secretaris J.
de Bos.
In twee fasen
Op schriftelijke vragen van het lid der Eerste
Kamer, de heer Eisma (D'66) heeft de mi
nister van CRM o.m. geantwoord, dat de
restauratie van Het Loo in twee fasen zal
worden uitgevoerd. De eerste fase is op 24
januari j.1. begonnen; de uitvoering van de
tweede fase zal, naar verwachting, in één
van de eerste maanden van 1979 beginnen.
Zowel voorde in uitvoering zijnde als voor
de in voorbereiding zijnde werkzaamheden
geldt, dat zij thans geen aanleiding geven tot
de veronderstelling dat het voor de restaura
tie geraamde bedrag ad 62 miljoen (prijs
peil 1976) wijzigingzou moeten ondergaan.
Indien in de toekomst zich ontwikkelingen
zouden voordoen welke tot belangrijke
overschrijding van het geraamde bedrag
zouden leiden, is de minister bereid hier
over de Kamer in te lichten. (Bij deze laatste
zin past een aantekening: Die zin is namelijk
totaal overbodig, omdat, indien de begro
ting overschreden zou worden, de volksver
tegenwoordiging goedkeuring moet hech
ten aan het meerdere bedrag; red. H.).
v.d.W.
Geometrische tuin in het Haagse park Clingendael.
foto: Naeff, Den Haag
127
