Doodvonnis
over Noord-Zuidhollands Koffiehuis?
„Uniek pand naar schroothoop"; „Grote
lijks belazerd";
„beschamend
Met dergelijke koppen verwoordde de pers
onlangs de gevoelens van de meeste Am
sterdammers na de laatste manoeuvre van
gemeentewege in de droevige kwestie
Noord-Zuidhollands Koffiehuis.
Begin '72 werd het vertrouwde, withouten
paviljoen met zijn terras aan het Open Ha
venfront afgebroken, omdat het de metro
bouwers in de weg stond. De stroom van
protesten tegen de afbraakplannen - dat van
Heemschut voorop - had er wel toe geleid,
dat het zorgvuldig uit elkaar werd genomen
en opgeslagen. Opdat ergens in de stad - op
zijn oude stekkie dacht iedereen - weer zou
kunnen worden opgebouwd.
En nu komen B. W. met de mededeling
dat de hele boel, uitgezonderd kunsthisto
risch interessante onderdelen als de glas-in-
lood-ramen, tegeltableaux, lampen en lan
taarns, dakspanten en balken, maar op de
schroothoop moet.
Want, stelt het College, er is nog steeds
geen gegadigde gekomen die er de ruim 4
miljoen (overigens het dubbele van de
schatting) voor over heeft om het koffiehuis
op de oorspronkelijke manier weer op te
bouwen. En daarmee acht het zich dan van
de verantwoordelijkheid voor dit gebouw
ontslagen.
Nieuwe plannen
Dit moment is ook gekozen om een zorg
vuldig geheim gehouden feit te presenteren:
het koffiehuis kan helemaal niet op zijn
oude plek terugkomen, omdat de hier ge
plande „ondergrondse" stationshal 3 meter
boven de waterspiegel zal uitsteken. Wist
het College dit nog niet toen het enige jaren
geleden aan de Raad voor de Stedebouw
geruststellend schreef, dat het voorde metro
dichtgegooide Open Havenfront weer „in
de oude luister" hersteld zou worden? (Dit
gemeentelijk advieslichaam had n.1. in dit
opzicht zijn twijfels geuit in een kritisch
rapport over demping van stadswateren).
Maar als troost zijn daar nu de nieuwbouw-
plannen van P.W. voor deze gevoelige plek
in de stad: drie monstrueuze cilindervor
mige bouwsels. Dit ontwerp heeft maar één
verdienste: zijn bizarre originaliteit.
Wie haalt het nu in zijn hoofd om vóór het
Centraal Station, één van Cuypers' mees
terwerken, een stadsbeeld te willen creëren
dat slechts kan wedijveren met de Rotter
damse oliehaven?
Zo was 't
Protesten
Wat verloren we eigenlijk begin 1972?
Laten we ons geheugen opfrissen en terug
gaan naar het eind van '71, toen van alle
kanten protesten kwamen tegen de voorge
nomen sloop van het unieke koffiehuis uit
het begin van deze eeuw.
Heemschut voerde - met veel bijval - de
volgende argumenten aan voor behoud:
- de situering tegenover de monumentale
toegangspoort van Amsterdam, het Cen
traal Station. Voor veel toeristen de eer
ste en blijvende indruk van de hoofdstad.
- de architectonische waarde van deze
karakteristieke houtbouw met zijn fraaie
interieur uit een periode waarvan in Am
sterdam maar weinig bestaat.
De architect H. J. W. Leliman had het
historische paalhuis, dat eens aan de an
dere kant van het water lag voor ogen,
hetgeen leidde tot het originele ontwerp
met de pilaren.
De schrijver van de „Amsterdamse
Bouwkunst 1815-1940", H. J. F. de Roy
van Zuydewijn noemt het gebouw dan
ook een „bouwkunstig monument van de
eerste orde".
- de karakteristieke ligging aan het Open
Havenfront, die één der markantste ter
rassen aan het water oplevert.
Voorts deed de Bond een waardevolle prak
tische suggestie n.1. het gebouw tijdelijk te
verplaatsen, zodat het na de metrowerk
zaamheden weer naar zijn plaats kon wor
den teruggebracht. Elders - voorgesteld
werd een plaats bij de Oude Schans naast het
Sluishuisje - zou het gebouw in gebruik
kunnen blijven, de enige reële manier om
het te behouden.
De gemeenteraad koos echter voor de op
lossing: netjes slopen en opslaan, waar
schijnlijk omdat van die operatie de kosten
overzichtelijk waren. Heemschut uitte
daarop toen al zijn vrees dat dit het begin
van het einde zou betekenen en een hoop
weggegooid geld (twee ton voor demonte
ren, plus de kosten van opslag). Want ook
bij het zorgvuldig loshalen van het hout van
de ijzeren constructie werd al veel vernield,
terwijl niet verwacht kon worden dat hpt
opslaan zelf roesten en rotten zou tegen
gaan
122
