Heemschutdag 1977 10 september
De bescherming van waardevolle panden
neemt een steeds grotere omvang aan. Sinds
onze vorige opgave is er weer een belangrijk
beschermd monumentenbezit bijgekomen.
Voorde Bond Heemschut en anderen, die er
zich voor hebben ingespannen, is het in het
bijzonder verheugend, dat zowel Kareol in
Aerdenhout als Cinétol in Amsterdam op de
lijst is geplaatst. Het geeft ook voldoening,
dat er meer en meer „industriële" monu
menten beschermd worden, terwijl verder
het boerderijenareaal, dat onder de be
scherming komt, sterk toeneemt.
In het augustus-nummer van jrg. 1976 be
steedden we aandacht aan Kareol in Aer
denhout, naar aanleiding van onze actie om
dit monumentale landhuis beschermd te
krijgen. Kareol is tussen 1908 en 1912 ge
bouwd naar een ontwerp van de Zweedse
architect Anders Lundberg, in samenwer
king met zijn landgenoot Sven Silov en de
Nederlandse bouwmeester Foeke Kupers.
Opdrachtgever was, zoals we indertijd be
richtten, Julius Carl Bunge, indertijd een
vooraanstaande figuur in de Amsterdamse
financiële en handelswereld.
Kareol is een voor ons land uniek voorbeeld
van de door het classicisme beïnvloede
Weense Sezessionstil; een soberder en meer
op het geometrische gerichte variant van de
Jugendstil, daarvan verschillend doordat
het decoratieve element ondergeschikt is
gemaakt aan de architectonische vormge
ving en de vlakcompositie. Kareol is ver
want met het werk van Otto Wagner en
Jozef Hoffman, terwijl ook enige invloeden
van de „Urn Achtzehnhundert"-beweging,
teruggrijpend op de 18e eeuwse architec
tuur, te onderkennen zijn.
Kareol is een gepleisterd landhuis. Drie van
de vier gevels dragen een breed fronton. Het
leien dak is Mansardevormig. Rechts van
het huis bevinden zich de langgerekte oran
jerie en de rozentuin.
Links staat een poortgebouw. Hierbij aan
sluitend staat een rijzige vierkante waterto
ren met een door bogen geopende topgele-
ding, bekroond dooreen spitsje.
De centrale hal van het hoofdgebouw heeft
een bovengalerij door bogen of pijlers
geopend naar de middenruimte. De kamers
hebben cassettenplafonds. In de eetkamer
eikenhouten betimmeringen en een schouw
met tegeltableau van prof. Lauger, die ook
alle tegeltableaux in de gevel ontwierp. Het
tableau in de eetkamer stelt een leeuw en
een hert voor, drinkend uit een bron.
De tuinaanleg is naar een ontwerp van L.
Springer. In het park (ca. 7 ha.) bevindt zich
o.m. een openluchttheater met toneel in de
vorm van een Dorisch tempeltje.
Over het Cinétol-gebouw schreven we in
het maartnummer van de lopende jaargang;
het gaat hier om een wel heel „jong" mo
nument. Immers het kwam in de jaren
1925-1926 tot stand; als vergaderzaal van
de Theosofische Vereniging. Thans is het
bioscoop; architect was L. C. van der Vlugt.
Amsterdam kreeg er overigens nog een be
schermd monument bij: het achterhuis van
Koggestraat 11 (Teerketelsteeg). Het pand
is voorzien van een laat 17e eeuwse puntge-
vel met zijvoluten en gebogen fronton.
Onze bond heeft zich in het jongste verleden
ook ingezet voor het Kerkplein in Bloemen-
daal. Het voormalige schoolgebouw uit het
twèede kwart van de 19e eeuw, dat we niet
alleen om architectonische redenen maar
Het ligt voor de hand dat dit jaar de Heemschutdag georganiseerd wordt in LIM
BURG.
De Geuldal-actie van de Vereniging tot behoud van Natuurmonumenten en de
Stichting het Limburgs Landschap evenals de plannen die bestaan voor het Plateau
van Margraten (zie ons April-nummer) rechtvaardigen deze keuze.
De deelnemende leden zal worden verzocht zich per trein (of eigen vervoer) b. v.
naar Valkenburg te begeven; aankomst van de trein te ca. 10.30 uur.
Per bus zal een aantrekkelijke route worden gevolgd, waarbij o.a. een bezoek aan
kasteel Schaloen en aan de Volmolen op het programma staan en een mooie
wandeling in het Z. Limburgse heuvellandschap wordt gemaakt.
Nadere informatie inzake het programma, over opgave en verschuldigde kosten
(incl. te verkrijgen reductie van de N.S.) bereiken u in ons nummer van JUNI.
Houdt u nu vast 10 SEPTEMBER vrij.
94
ook uit een oogpunt van een zoveel mogelijk
ongeschonden laten van het dorpsbeeld,
graag behouden zagen, is nu, gelukkig, op
de lijst gekomen.
Van de inmiddels op de lijst geplaatste mo
numenten noemen we verder: de r.k. kerk
H. Johannes de Doper in St. Jansteen, ge
bouwd in 1857-1860 door een onbekend
gebleven architect. Het gaat hier om een
driebeukige hallekerk; ze is een voorbeeld
van de zgn. stucadoorsgotiek. In 1898 werd
de kerk uitgebreid met transeptachtige,
dubbele kapellen.
Maastrichtse stadsmuur
Maastricht kreeg er drie monumenten bij: de
aanwezige resten van de eerste stadsmuur
van na 1229; de L-vormige vleugel van Ka
poenstraat 23 en het huis met gepleisterde
lijstgevel uit de 18e eeuw aan de St. Bemar-
dusstraat 12. Wat Kapoenstraat 23 betreft,
de genoemde vleugel vindt zijn oorsprong in
de 17e eeuwheeft een kelder overdekt door
een mergelstenen tongewelf en een kelder
met bakstenen tongewelf. Aan de Kapoen
straat heeft deze vleugel een gevel met bos-
sagewerk tegen de parterre en rechts een
topgevel met frontons en schelpnissen bo
ven de vensters (waarschijnlijk laatste kwart
19e eeuw).
In het interieur o.m. een 17e eeuwse trap
leuning met ballusters en een kamer met rijk
stucplafond in neo-Lodewijk XV-vormen,
alsmede een late Empire-schouw met mar
meren voluten.
Het rechthoekige huis uit de derde kwart
van de 19e eeuw aan het Van Clermontplein
27 in Vaals bleek ook waard te worden
beschermd.
Het monumentenbezit van Veere werd uit
gebreid met het gepleisterde vroeg 19e
eeuwse dwarshuisje Zanddijkseweg 4.
In Stiens (Fr.) kwam het gepleisterde mid
den 19e eeuwse pand Langebuoren 1 op de
lijst. Hier stonden al enige panden op de
monumentenlij st
Het aantal kerkmonumenten is inmiddels
met vier uitgebreid. In Borssele kwam de
kerk aan de Oostsingel op de lijst vanwege
het speelwerk van een orgel, vervaardigd in
1794 door de Goudse orgelbouwer J. P.
Schmidt. In Drachtster Compagnie is de
rechthoekige eenbeukige kerk (midden 19e
eeuw) aan Tjerjebuorren op de lijst ge
plaatst. De toren van deze kerk heeft een
bakstenen onderstuk, waarop een houten
klokkeverdieping met ingesnoerd naald
spitsje. En verder werd tot beschermd mo
nument verklaard de eenbeukige bakstenen
kerk met driezijdige sluiting uit 1875 in
Folsgare (gem. Wymbritseradeel). In deze
kerk bevindt zich o.a. een 17e eeuwse
preekstoel.
De vierde op de lijst gekomen kerk is de uit
1762 daterende driezijdige, gesloten zaal-
