Artikel 61
De beslotenheid van de advisering wordt
meer en meer als onplezierig ervaren, zowel
door het publiek als door de leden van de
welstandscommissie.
Het zoeken naar wijziging hierin heeft op
verschillende plaatsen geleid tot experimen
ten.
Een voorbeeld is Loenen aan de Vecht.
Het strikte welstandstoezicht, de beoorde
ling van bouwplannen, is door de gemeente
Loenen aan de Vecht opgedragen aan de
Provinciale Utrechtse Welstands Commis
sie.
Voorde welstand van stad en dorp zijn ech
ter meer zaken van belang dan alleen de
beoordeling van bouwplannen. Men denke
bij voorbeeld aan straatmeubilair, beplan
tingen, bestratingen en verlichting.
De gemeenteraad van Loenen heeft over
eenkomstig de mogelijkheden van artikel 61
uit de Gemeentewet een commissie inge
steld die is samengesteld uit leden van de
gemeenteraad èn uit andere inwoners van de
gemeente.
Volgens de speciale verordening heeft deze
commissie tot taak het college van B W
gevraagd èn ongevraagd te adviseren met
betrekking tot de instandhouding van mo
numenten en dorpsgezichten en de bevor
dering van de schoonheid daarvan; de aan
leg en het onderhoud van openbare plant
soenen, de zorg voor het instand houden van
houtopstanden en de zorg voor groenvoor
zieningen in het algemeen; de esthetische
aspekten van openbare straatverlichtings
plannen en de zorg voor de milieuhygiëne.
Bovendien is de commissie belast met de
uitvoering van de plaatselijke kapverorde-
ning en de uitvoering van de zorg voor het
uiterlijk aanzien van de gemeente, zoals
vastgelegd in de plaatselijke algemene poli
tie-verordening. Onder dit laatste valt bij
voorbeeld de uitvoering van de richtlijnen
met betrekking tot de reclame.
Al met al is dat nogal wat. De commissie
gaat ook grondig te werk. Bij verlichtings
plannen worden zowel de paal, het model
van het ornament, de lichtsterkte en de on
derlinge plaatsing in de beschouwing be
trokken en bovendien wordt één en ander
bezien in verhouding tot beplantingsplan
nen, in het bijzonder voor wat betreft bo
men.
Aanvragen voor het kappen van bomen
worden door de commissie na bezoek ter
plaatse beoordeeld; in daarvoor in aanmer
king komende gevallen wordt een herbe-
plantingsplicht opgelegd en bepaalt de
commissie de soort van de nieuw te planten
bomen.
Deze mede uit inwoners gekozen commis
sie heeft een goede plaatselijke bekendheid
in twee opzichten: haar leden zijn bekend bij
de burgerij en de leden kennen hun werkge
bied goed. Bovendien vergadert de com
missie in het openbaar.
Openbaar
De behoefte aan openheid en openbaarheid
leidde in Haarlem tot een herziening van de
verordening, waardoor de plaatselijke wel
standscommissie tegenwoordig in het
openbaar vergadert.
Deze openbaarheid heeft als nadeel dat aan
belanghebbenden, de aanvrager, maar meer
nog de ontwerper, schade berokkend zou
kunnen worden bij het publiekelijk uitspre
ken van kritiek als advies op een bouwplan.
In verband daarmee heeft de gewijzigde
I- ,i f
Haarlemse verordening de mogelijkheid
open gelaten, dat belanghebbenden be
zwaar kunnen maken tegen openbare be
handeling.
Eén van de ervaringen, na enige tijd open
baarvergaderen, is, dat men moet overstap
pen op een voor het publiek begrijpelijker
taalgebruik.
Bij de oordeelsvorming laat de Haarlemse
commissie zich leiden door een aantal
nieuwe toetsingsnormen, namelijk:
de bouwmassa in de stedebouwkundige
structuur;
de architektonische invoeging in het
stadsbeeld;
de plattegronden;
de architektonische kwaliteiten;
de materialen en de duurzaamheid ervan
Monumentenzorg
De handhaving van het karakter van oude
stads- en dorpskernen is in menig opzicht
een probleem. Betreft het bovendien een
gebied van hoge historische waarde, dan
voelt niet alleen de plaatselijke bevolking
zich erbij betrokken, maar spreekt het wel
en wee van zo'n gebied het hele land aan.
Monumentenzorg heeft het conserveren van
bestaande architektuur tot taak. Welstands
toezicht richt zich op het scheppen van
nieuwe architektuur; het welstandstoezicht
is hierdoor veel meer een welstandszorg.
Zodra de betrokken ministers een gebied tot
beschermd stads- of dorpsgezicht aanwij
zen, heeft het gemeentebestuur de plicht
binnen één jaar voor dit gebied een bestem
mingsplan vast te stellen.
De welstandsadvisering in een beschermd
stads- of dorpsgezicht kent enige bijzonder
heden. De inpassing in bestaande gevel-
wanden maakt extra zorg voor vormgeving
van gevelbekroningen, nokrichtingen, par-
celleringen, dakhellingen, dakhoogten en
bouwmaterialen noodzakelijk.
Met betrekking tot de ligging en afmeting
van ruimten van gebouwen, welke om
historisch-esthetische motieven moeten
aansluiten bij het karakter van bestaande
bebouwing, kunnen speciale eisen worden
gesteld. Bovendien kan vrijstelling verkre
gen worden van tal van technische bepalin
gen welke voor andere gebouwen gelden.
P. W. A. Overdiep.
Losser 1976. Welstand in het land
schap?
93
