|j
aM
steld. Ze worden verbouwd, uitgebreid, op
gesplitst of veranderen bijv. van bestem
ming. Deze mutaties in de historische be
bouwing spelen zich vooral af in de binnen
stad als aggregatiepunt van maatschappe
lijke dynamiek. Niet zelden blijkt er een
spanning te bestaan tussen de bestaande
ruimtelijke structuren en vormen aan de ene
kant en de nieuwe inhouden aan de andere
kant. Dit leidt in de praktijk wel tot afbraak
of drastische verandering van de bestaande
historische bebouwing.
In de afgelopen decennia hebben zich in de
binnensteden heel wat ontwikkelingen vol
trokken die zeker niet in alle gevallen gun
stig zijn geweest voor het behoud van de
historische structuur en de historische be
bouwing. Gewezen wordt op verschijnselen
als ontvolking, city-vorming, sociale achter
uitgang, verkeersdoorbraken, demping
van grachten, afbraak van gebouwen, sane
ring van stadsgedeelten, creatie van par
keerterreinen en -garages, bouw van groot
schalige elementen, enz.
Gevoelig
De gedaante en het functioneren van de bin
nenstad zijn uiterst gevoelig voor de ont
wikkelingen die zich in stad en omgeving
voltrekken. De positie van de historische
bebouwing wordt niet alleen beïnvloed door
specifieke inteme binnenstedelijke ontwik
kelingen, maar ook door veranderingen in
de stad als geheel en in de periferie van de
stad.
Het gebouw Caffaigne in Culemborg.
Het is goed er op te wijzen, dat de relatie
historische bebouwing en binnenstedelijke
dynamiek zeker niet alleen moet worden
geïnterpreteerd in termen van min of meer
automatische ontwikkelingen die in een
aantal situaties tot problemen leiden. Met
name bij gemeentebesturen is het van be
lang om eens een gewetensonderzoek in te
stellen naar de mate waarin het gevoerde
beleid (of de afwezigheid van een beleid) als
(mede) verantwoordelijk kan worden gezien
voor de vele aantastingen die in de afgelo
penjaren hebben plaats gevonden. Niet zel
den blijkt namelijk, dat het gebrek aan be
leid of het voeren van een bepaald type
beleid heel specifieke problemen oproept,
dan wel versterkt. Door een gebrekkige
kennis omtrent de wederzijdse relaties tus
sen maatschappelijke ontwikkelingen en be
leid, wordt niet zelden de indruk gewekt dat
gerezen problemen tot de maatschappelijke
krachten als zodanig zijn terug te voeren en
dat de beleidsinstanties op het ontstaan en
de ontwikkeling ervan geen invloed hebben
gehad. Volgens de heren Nelissen en De
Vocht leidt dit tot een valse interpretatie van
de rol van het beleid bij de produktie van
problemen en houdt het een miskenning in
van de potentiële kracht die het beleid bezit
om ontwikkelingen te beïnvloeden. Men
kan beweren dat uitgaande van een bepaalde
visie op plaats, rol en betekenis van de his
torische bebouwing en de binnenstad, de in
een aantal gevallen als problematisch erva
ren verhouding tussen monument en bin-
nenstad, op een totaal andere manier kan
worden gezien.
Het is (dan ook) niet overdreven te stellen,
dat de recente ontwikkelingen in de bin
nensteden, in de wijdere omgeving van de
stad en platteland en in de maatschappij als
zodanig, alsmede het gevoerde beleid niet
onverdeeld gunstig zijn geweest voor het
behoud van met name kleinschalige monu
menten en historische ensembles.
Het Westfriese Museum aan de Rode Steen
in Hoorn;
links het standbeeld vanJ. Pz. Coen.
'fj
Het stadhuis van Dokkum; gezien vanaf de
Vleesmarkt.
Foto uit,Het Stadhuis van Dokkum"
