Heemschut
Bij een afscheid
Jaargang 54 No. 3 - maart 1977
Maandelijkse uitgave
van de Bond Heemschut
Opgericht 1911
Beschermvrouwe
H.M. Koningin Juliana
Eindredacteur:
J.E. van der Wielen
Vaste medewerker: G. Woudsma
Alle correspondentie betreffende de
redactie van het bladrichte men tot
het secretariaat van de Bond Heem
schut:
Korenmetershuis, N.Z. Kolk 28,
Postbus 10525 - Postgiro 124326
Amsterdam 1, tel. 22 52 92
Alle correspondentie betreffende ad
vertenties: B.V. 't Koggeschip,
drukkers- en uitgeversbedrijf,
Nieuwe Achtergracht 104, Postbus
1198, Amsterdam 4, tel. 22 97 21
Uit de inhoud:
Bij een afscheid pag. 39
Renovatie Spinozahuis pag. 40
De burger en de vesting
stad
Land zonder kerken
Wat doen we ermee
Op de lijst
Middeleeuwse architec
tuur in Praag
Heemschut in actie
Nederland restaureert
Noord Brabant actief
Vernieuwde stad,
vernielde stede
Boekennieuws
Monumenten van
bedrijf en techniek
Foto omslag,
Voormalige kapel
in Helsdingen (1965)
SISO 700.3 - UDC 351.853
pag. 41
pag. 45
pag. 48
pag. 49
pag. 51
pag. 52/53
pag. 54
pag. 54
pag. 55
pag. 56
pag. 56
Foto: Maarten Brinkgreve
Volgens onze encyclopedie is de in ons land
voorkomende zwaan een zeer sterke vogel,
die zijn nest met kracht verdedigt.
Het is natuurlijk volkomen toeval, maar
deze kwaliteiten van de vogel zwaan kun
nen ook aan onze nu afgetreden gedele
geerde J. A. de Zwaan worden toegeschre
ven. Wie zijn „loopbaan" in de heem-
schutkunde en de monumentenzorg over
ziet, weet hoe sterk hij was, hoe onver
moeid. En evenzeer weten we met hoeveel
kracht hij de doeleinden van onze bond
heeft nagestreefd. Uit een zeker hobbyisme
heeft De Zwaan zich ontwikkeld tot een
deskundige van groot formaat met een bijna
onvoorstelbare kennis van ,monumenteel'
Nederland. Deze „monumentele" kennis
bleef overigens niet tot ons land beperkt.
Telkens weer verbaasden we ons over het
geen hij óók afweet van monumenten in de
rest van Europa. Hij verwierf zich boven
dien in de loop van de tijd een grote kennis
op het gebied van de wetgeving, voor zover
die op enigerlei wijze verband houdt met
monumentenzorg, bescherming van de na
tuur, van het landschap, kortom van de ge
hele wetgeving op het terrein van het mi
lieu, zoals al deze zaken tegenwoordig on
derdat begrip worden samengevat. En men
weet hoe het „milieu" na de tweede werel
doorlog in het middelpunt van de belang
stelling is komen te staan, niet het minst bij
schut, als penningmeester; een functie die,
zoals uit de notulen blijkt, verband hield
met De Zwaans accountantsachtergrond.
Hij had toen al enige bekendheid in
Heemschut-kringen. Hij had - uit liefheb
berij of louter belangstelling? - de molen
,De Zwaan'onder Ouderkerk laten restau
reren. Een stukje particulier initiatief in een
tijd, dat de overheid nog maar heel beschei
den werkzaam was op het terrein van de
monumentenzorg. Er is sindsdien veel ver
anderd, mede dank zij De Zwaan. Een
sterke De Zwaan, wanneer men overziet
hoevele functies hij bekleedde of nog be
kleedt. Zijn penningmeesterschap van onze
bond verwisselde hij na een aantal jaren
voor de functie van algemeen gedelegeerde
van het bestuur; een veelomvattende taak.
de wetgever, al zijn velen van oordeel, dat
er op dit gebied nog veel te weinig gebeurt.
Onze gedelegeerde De Zwaan heeft onmis
kenbaar getoond een krachtige verdediger
voor het behoud van het (historische) mo
nument te zijn. In 1963 deed hij zijn intrede
in het dagelijks bestuur van de Bond Heem-
Te zwaar eigenlijk voor één mens, maar De
Zwaan bleek onvermoeid, of moeten we
schrijven „scheen onvermoeid"? Het laat
ste lijkt juister, want anders had hij zeker
niet de wens te kennen gegeven van zijn
Heemschut-functie te mogen worden ont
slagen. Terwijl hij zelf zo'n onvermoeide
39
