Hendrick de Keyser
Mededeling van de pen
ningmeester
Restauratie Het Loo
inneemt van het altaar der Byzantijnen. De
lezer weet dat de Turken Constanti-
nopel op de Byzantijnen hebben veroverd en
de grote Aya Sophia hebben geannexeerd
tot hun centrale moskee. En dat dientenge
volge Turkse attributen als losse versiering
in de Aya Sophia zijn aangebracht. En zo
consequent zijn de architecten der synagoge
in Groningen geweest dat zij in hun Byzan
tijnse gebouw een sterk doorgevoerd Turks
Oroun hakoudesj hebben geplaatst. Ja! zelfs
met de attributen van de Turkse godsdienst:
de halve maan als bekroning!" Tot zover
een merkwaardige architectuur-kritiek, ge
baseerd op godsdienstige overtuiging, een
aspect dat in het beschermingsbeleid ten
aanzien van monumenten nu niet zo heel
vaak een rol speelt. Vandaar dan ook, dat
we menen er onze lezers een genoegen mee
te doen er de aandacht op te vestigen. De
aangehaalde kritiek is daarom ook zo inte
ressant, omdat soortgelijke kritiek vooral na
de Tweede Wereldoorlog werd (en wordt)
vernomen ten aanzien van de architectuur
van nieuwe protestantse en katholieke ker
ken. Alsof architectuur niet voortdurend
onderhevig is aan stijlveranderingen, zoals
gevolg waarvan de bouwkunst juist zo
boeiend is.
Overigens Ed Taverne schreef naar aanlei
ding van de kritiek van Pinkhof, die hij ten
dele onjuist noemde, dat „het veelvuldig
gebruik van de hoefijzerboog alsmede de
versieringen op de kapitelen aanleiding ge
ven tot de veronderstelling, dat Kuipers be
wust associaties heeft willen oproepen met
één van de beroemdste synagoges uit de
middeleeuwen, nl. die van Toledo. Als deze
stelling waar is dan geeft zij aan het beeldka
rakter van de Groningse sjoel een extra di
mensie: het is dan niet zomaar een vreemd,
oosters aandoend gebouw, maar het is een
typisch joods bouwwerk, een sjoel waarvan
de vormgeving wortelt in een joodse tradi
tie". Tot zover dus beslist niet louter senti
mentsoverwegingen of historisch besef, die
velen hebben bewogen zich in te zetten voor
behoud van de synagoge in Groningen, die
tijdens de bezetting door de Duitsers tot een
lege huls was geworden en die na de bevrij
ding kerk werd van de apostolische gemeen
te, om tenslotte gebruikt te worden als
wasserij. Het gebouw krijgt nu gelukkig.een
cultuur-historische bestemming.
v.d.W.
Dit jaar wordt t.b.v. de contributiebe
taling voor het eerste gebruik ge
maakt van een computer bij de ver
werking van de stortings-accept-giro-
kaarten. Een andere wijze van beta
ling dan met de u toegezonden ac
cept-girokaart kan daardoor moei
lijkheden en vertraging veroorzaken.
Dringend zouden wjj u derhalve wil-
In haar jaarverslag over 1975 spreekt de
vereniging Hendrick de Keyser haar be
zorgdheid uit over het gebrek aan geld voor
restauraties van monumenten, voor de le
zers van Heemschut een niet onbekende
klacht.
De verhogingen van de posten op de rijks-
en provinciale begrotingen zijn van dien
aard dat daarmee de bestaande achterstand
in de financiële begeleiding van de restaura
ties niet weggewerkt kan worden, zo wordt
aan de eerste opmerking toegevoegd. On
danks deze situatie heeft Hendrick de Key
ser gemeend toch haar eigen restauratie
activiteiten te'moeten opvoeren en het hui-
zenbezit te moeten uitbreiden. Wat dit laat
ste betreft, de vereniging bezit thans ruim
200 panden.
Als nieuwe aanwinsten in 1975 worden
vermeld: Amsterdam, Frederiksplein 10;
Dordrecht, Engelenburgbrug 1; Kampen,
Buiten Nieuwstraat 62; Voorschoten,
Woelwijklaan 11.
Er kwamen vier restauraties gereed, t.w.
Amsterdam, Kerkstraat 19 en Lange Leid-
sedwarsstraat 148; Balk, Raadhuisstraat 11
en Woudrichem, Hoogstraat 5 en 9.
Bij de verschijning van het jaarverslag was
een vrij groot aantal panden in restauratie,
t.w. Amsterdam, Herengracht 284; Balk,
van Swinderenstraat 7 (zie nr. 9, jrg. 1976
Heemschut); Enkhuizen, Zuiderspui 3;
Haarlem, Korte Spaame 23 en 25; Kampen,
Burgwalstraat 6 en 8; Middelburg, Wage-
naarstraat 1; Noordwijk, Voorstraat 19-21
en Oudewater, Kapellestraat 5.
Het jaarverslag geeft verder een opsomming
van restauraties waarvan de uitvoering bin-
len verzoeken om, voor zover dit u
mogelijk is, gebruik te maken van de u
toegezonden kaart.
Om dezelfde reden vragen wjj dege
nen die een machtiging tot periodieke
overschrijving - automatische beta
ling - hebben verstrekt, deze te doen
intrekken.
nenkort ter hand zal worden genomen, van
restauraties waarvan de opdracht tot uit
voering is aangehouden en van restauraties,
waarvoor de plannen ter goedkeuring aan de
overheid zijn aangeboden. Tenslotte ver
meldt het verslag nog een lijst van restaura
ties waarvan de plannen in voorbereiding
zijn.
Wat intussen dit jaarverslag van speciale
waarde doet zijn is het hoofdstuk onder de
titel: Wandeling door Nederland langs hui
zen van Hendrick de Keyser. Hét is een
foto-reportage met korte, maar belangrijke
bijschriften van ing. W. Raue, de directeur
van Hendrick de Keyser. Deze merendeels
uitstekende foto's zijn van de Rijksdienst,
het Kunsthistorisch Instituut te Utrecht, de
afd. bouwkunde vandeT.H. Delft en uithet
archief van Hendrick de Keyser.
Tot onze spijt is de bespreking van dit jaar
verslag geruime tijd vertraagd.
Red. H.
De uitvoering van de werkzaamheden van
de eerste fase van de restauratie van het
paleis-museum Het Loo is gegund aan de
laagste inschrijvingscombinatie Boele van
Eesteren/Woudenberg, resp. Den Haag en
Rhenen, voor een bedrag van
12.783.000,-.
15
