De Sint Jan van Den Bosch
Nog jaren werk
„Er is goede hoop dat dit jaar het geld
loskomt om de toren verder te restaure
ren. Nog in het oude jaar is de spits ver
nieuwd en in z'n oorspronkelijke vorm
teruggebracht, nu is het metselwerk aan
de beurt. En die beurt is erg hard nodig.
Je hoeft er geen deskundige voor te zijn
om te zien hoe erbarmelijk het er met de
toren voorstaat". Aldus architect H. E.
Teering die al sinds 1950 bij de restaura
tie van de kathedrale basiliek van Sint
Jan in Den Bosch is betrokken.
„Zeg maar gerust dat het mjjn levens
werk is", zegt hjj, als de leider van wat
wel eens de grootste hersteloperatie van
de laatste honderd jaar zou kunnen zijn.
Het was in 1850 toen men begon aan een
grote restauratie van de Sint Jan. Honderd
jaar later was men er klaar mee. Maar wat
heet in dit geval klaar. In 1950 was het
verval alweer zo groot, dat men haastig aan
een nieuwe, grote restauratie kon gaan be
ginnen. Architect Teering: „Wat de kerk
betreft werken we op dit moment aan een
tienjarenplan. Voor dit jaar krijgen wedaar-
voor een subsidie van bijna twee miljoen
van het rijk* Elk jaar komt er drie ton boven
op. Blijft het geld in die mate toestromen,
dan kunnen we over zeven jaar met de kerk
klaar zijn".
Maar opnieuw: wat heet klaar als het om de
Sint Jan gaat? De architect: ,De Sint Jan is
een rijk bouwwerk. Kijk alleen maar naar de
zeergrote variatie aan ornamenten. Door dit
alles is de Sintjan tegelijk erg kwetsbaar, en
daarom zal een gebouw als dit je blijven
binden aan een groot stuk onderhoud. Als je
dat niet bijhoudt, gaat de kerk weer snel
achteruit'Met andere woorden: er zal al
tijd wel hier of daar een steiger tegen de Sint
Jan staan. Anders is het effect van de grote
en kostbare operatie, die nu al meer dan vijf
en twintig jaar aan de gang is, gauw geslon
ken.
De steen
Architect Teering: ,Bij de vorige grote res
tauratie, die net klaar was toen ik als mede
werker van architect P. H. van Kessel in dit
werk werd betrokken, had men zich „be
perkt" tot het herstel van de natuursteen.
Onze zorg ging in de eerste plaats uit naar de
daken en goten van de kerk die aan alle
kanten vreselijk lekten. Het opknappen
hiervan heeft tien jaar gekost. Maar ik moet
er dan wel bij zeggen dat we maar een be
perkt budget hadden en natuurlijk alleen in
de zomer konden werken. In die tien jaar
zijn 700.000 leien gelegd en alle goten ver
nieuwd".
1De Sint Jan van Den Bosch, in het ver
trouwde gezelschap van restauratiestei
gers.
2
Inmiddels was er met de Sint Jan nog wat
anders aan de hand, en dat trad steeds scher
per en verontrustender naar voren: het ver
val van de natuursteen. De architect hier
over: „Het natuursteenwerk aan de kerk
bestaat oospronkelijk uit Bentheimer zand
steen, maar bij de vorige restauratie ge
bruikte men in plaats daarvan Udelfanger.
Nu is er wel degelijk goede Udelfanger,
maar in het geval van de Sint Jan heeft men
dat niet getroffen. Al in 1910 kwam aan het
licht dat de gebruikte Udelfanger niet erg
weerbestendig was, en de restauratie is toen
afgemaakt met Franse kalksteen".
De Udelfanger zandsteen bevat veel leem.
Teveel, zoals de Bossche basiliek laat zien.
Water dringt er gemakkelijk in door, de
leem zet uiten de steen verpulvert. De inwa
tering tast bovendien de verankering aan,
het ijzer roest, zet uit en de brokken steen
