Men heeft het al wel begrepen: ook aan de
eerdergenoemde Bethlehemkerk zal heel
wat moeten gebeuren, of het gebouw weer
kerk wordt, ingeruild tegen de Broerenkerk
of dat er een passende culturele bestemming
voor wordt gevonden. Hoe dan ook, we
hebben te doen met een overblijfsel van een
klooster dat hier een groot stuk grond be
sloeg met eigen tuin en vijver op de plaats
die ook al weer ten offer is gevallen aan het
blik, de Nieuwmarkt.
Kort na 1324 was dat klooster al aan zijn
tweede kapel toe en in de huidige Bethle
hemkerk kan men nog nauwkeurig vaststel
len hoe die kapel er oorspronkelijk uitzag
n.1. met drie kruisgewelven die waarschijn
lijk lager waren dan nu. Omstreeks 1367
heeft prior Joan Smedeken er door aanbouw
van vier traveeën een eenbeukige kerk met
zeven kruisgewelven van gemaakt, waar la
ter een even lange beuk is aangebouwd.
Vandaar nu deze tweebeukige kerk met een
rij pilaren in het midden. Ook hier een door
Pieter Queijsen in 1826 geschonken orgel.
De Refter tenslotte is hier het enige kloos
tergebouw dat, in 1915/' 17 fors gerestau
reerd, nog bestaat. De V.V.V. heeft er nu
onderdak in.
Naast de kerk, aan de andere kant, staat het
z.g. Karei de Vijfde huis met in de gevel het
jaartal 1571In de 17de eeuw was dit met de
achterliggende behuizing Het Hof, waar
voorname vreemdelingen wel eens tijdelijk
verbleven, maar of Karei V er ooit gelo
geerd heeft? De kop in de gevel is kennelijk
niet zijn portret. Sinds 1943 eigendom van
Hendrick de Keijser, is het huis in 1958/'59
door architect J. W. Dinger gewetensvol
gerestaureerd.
Zonder dat we ook maar bij benadering vol
ledig willen zijn-ook in deWalstraat, Koe
straat, Kamperstraat en Voorstraat zijn nog
mooie gevels - moet nog wel even gewezen
worden op de vroegere St. Geertruidenka-
pel, nu Waalse kerk in de Schouten straat, de
Synagoge, en de Doopsgezinde kerk, een
schuilkerk in de Wolweverstraat, die juist
grondig gerestaureerd is. Nog een paar ge
bouwen: het Paleis van Justitie (1840/'41)
met namaak Corintische zuilen, het Hop
manshuis (midden 17de eeuw) pas weer ge
restaureerd, koopmanshuis met twee zol
derverdiepingen, en dan aan de Melkmarkt
een pronkstuk van een aanzienlijk herenhuis
waarin sinds 1905 het Overijssels Museum
met vele stijlkamers gevestigd is.
Het Rijk wilde dit historische Drostehuis
eerst afbreken en ter plaatse een nieuw post
kantoor bouwen, een barbaarse ingreep die
gelukkig voorkomen kon worden. Nu dreigt
er een nieuw gevaar: een bioscoopachtige
uitbreiding met veel glas die prof. Aldo van
Eyck ontworpen heeft naast de bestaande
pronkgevel. Heemschutters, opgepast!
Gelukkig kan er ten besluite van deze rond
blik in de binnenstad van Zwolle ook nog in
wat gunstiger zin over een geesteskind van
Aldo van Eyck worden bericht: het wijkje
tussen Melkmarkt en Buitenkant (waarde rij
overkraaggevels toch ook nog de moeite
waard zijn) dat hij in samenwerking met
Theo Bosch in aangepaste stijl heeft ont
worpen.
Terug naar de binnenstad
Het is, met een prettig beplant binnenter
rein, vrijwel gereed en ruim 50 van de 75
koopwoningen - een tot vier kamers - zijn
reeds bewoond. Ook hier heeft de trek terug
links: Nieuwbouw ontwerp; Aldo van Eyck
rechts: Een binnenplaats groeit; nieuw èn
aangepaste stijl.
naar de binnenstad ingezet, vooral door
jongeren, maar prijzen tussen 70.000,-en
ruim een ton zijn mogelijk een verklaring
voor een krijtkrabbel op een nieuwe muur:
Geen elite maar (rest onleesbaar). De
grondgedachte van dit wijkje is echt leuk,
maar er zit in de gevelwanden wel erg
weinig afwisseling; de historisch gegroeide
verticale diversiteit is naar veler oordeel
weinig tot haar recht gekomen. En dan die
panloze, goedkoop aandoende dakbedek
king! Hier vlak bij staat ook een gewezen
kerkgebouw in Waterstaatsstijl, niet mooi,
maar 't hoort al bijna anderhalve eeuw in 't
stadsbeeld en zó veel van dit soort bouw
werken is toch al niet bewaard gebleven.
Aldo van Eyck had dit gebouw Sint Joseph,
al jaren als pakhuis gedegradeerd, in zijn
plan opgenomen, B. W. meenden het
beter te weten - men mompelt over toezeg
gingen aan belendende winkeliers-maar de
Raad zei nee en zo bleef het bouwsel nog op
de voorlopige Monumentenlijst. Maar 't
was wèl met de hakken over de sloot, zoals
wel meer in zulke gevallen.
J. C. de Wit
Foto's: HetOversticht
113
