Op de lijst
Ridder in Groningen
Prijsvraag
Het silhouet van Scheveningen heeft de
laatste jaren een sterke verandering onder
gaan. Veel vertrouwds is helaas verloren
gegaan en het is nu al bekend, dat er nog
meer langs de Scheveningse kustlijn gaat
verdwijnen. Ofschoon er weinig kans be
stond, dat ook de vuurtoren dit lot zou on
dergaan, is het toch een geruststellende ge
dachte, dat deze in 1875 gebouwde vuurto
ren op de beschermingslijst is geplaatst.
De oorspronkelijke koepel werd in 1921
vervangen door een glazen koepel. De ko
peren bekleding van de koepel dateert van
1958. Bij de vuurtoren behoren twee
(dienst)woningen, die eveneens op de mo
numentenlijst zijn geplaatst.
In Berkel Enschot is de bekende Trappis
tenabdij tot beschermd monument ver
klaard. De abdij werd tussen 1891 en 1894
door A. G. de Beer in neogotische stijl ge
bouwd. Ook de bijbehorende brouwerij is
nu beschermd. In de kapittelzaal bevinden
zich twaalf houten apostelbeelden, beho
rende bij de van elders afkomstige
kruiswegstatie-omlijstingen, die thans als
omlijsting van portretten van pausen, bis
schoppen en abten in de gastenzaal dienst
doen.
Voorts is nog een groot aantal andere
bouwwerken op de lijst gekomen: 18e- en
19e-eeuwse boerderijen in Wijk en Aalburg,
Berghem, Ellecom, Spankeren, Ammerzo-
den (,,De Vriendschap") en Santpoort
(„Middenduin").
In Rheden kwam het I9e-eeuwse landhuis
„Rhederhof" op de lijst. Ook verschillende
woningen, met name in Aarle-Rixtel, Drie
bergen, Rijsenburg, Wijk bij Duurstede,
Hilvarenbeek, Amsterdam, Zwolle en De
Steeg zijn aan de lijst toegevoegd. In laatst
genoemd stadje is bovendien de achtervleu
gel van het voormalige St. Ewouds- en
St. Elisabethsgasthuis, dat van vóór 1400
dateert, nu beschermd.
De lijst werd verder uitgebreid met de 19e-
eeuwse korenmolen in Erica, de uit 191 1
daterende neogotische kapel van Dinxperlo,
een schaapskooi in Bennekom, de herv.
kerk en pastorie (tussen 1846 en 1848 in
Dieren gebouwd door J. Brink Evers), een
zaalkerk in Deventer (1891de I9e-eeuwse
St. Johannesschool met klooster in Borne,
de herv. kerk van Dedemsvaart (1834) en
een deel van de voormalige textielfabriek
van Van den Bergh Krabbendam in Tilburg.
Deze fabriek was oorspronkelijk gebouwd
in 1842 als Lancierskazeme, maar werd in
1859 textielfabriek. Onder definitieve be-
96
De I9e-eeuwse korenmolen in Erica
scherming kwam voorts nog het voormalige
café „De Pluimenberg" in Dodewaard.
Een nogal opvallende beslissing op het stuk
van monumentenbescherming geldt het
weer op de lijst plaatsen van een pand op het
Harenspad in Heerenveen. In 1971 werd dit
gebouw van de lijst afgevoerd; niet alleen
omdat de authenticiteit door ingrijpende
wijzigingen was aangetast, maar vooral ook
omdat de toenmalige eigenaresse aantoon
bare schade werd berokkend. Inmiddels
heeft de gemeente Heerenveen het pand ge
kocht en tevens verzocht het weer op de lijst
te plaatsen. Het desbetreffende pand is een
gepleisterd rechthoekig gebouw met ver
dieping en hoog oplopend schilddak met
hoekschoorstenen en twee dakkapellen met
frontons. Sommige details van het gebouw
doen denken aan de eerste helft van de 19e
eeuw, maar de vorm van het geheel wijst op
een veel hogere ouderdom.
Ijzertijd
In Snippeling (gem. Deventer) is een terrein
op de definitieve lijst van beschermde ar
cheologische monumenten geplaatst. In dit
terrein bevinden zich sporen van bewoning
in de Ijzertijd. De oudste vondsten in het
gebied van Deventer dateren uit de
midden-steentijd (rond 8000 tot 3000 v.
Chr.). De nieuwe steentijd is vooral verte
genwoordigd door enige losse vondsten van
stenen bijlen. Het zwaartepunt ligt evenwel
in de IJzertijdbewoning rond Colmschate en
Rande. Van meer recentere tijden zijn de
overblijfselen van enige adellijke huizen en
kloosters in het zuiden en westen van het
Deventers grondgebied.
v. d. W.
De Groningse architect P. L. de Vrieze is door Hare Majesteit de Koningin benoemd tot
Ridder in de Orde van Oranje Nassau.
De heer De Vrieze ziet kans om naast zijn drukke werkzaamheden ook nog op te treden
als Technisch Adviseur van de Bond Heemschut voor de provincie Groningen.
Wij wensen de heer De Vrieze van harte geluk met deze onderscheiding.
Vanuit Heemschut-oogpunt is het bijzonder interessant, omdat de onderscheiding ver
leend is vanuit de sector Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening.
De Ned. Jeugdbond ter bestudering van de geschiedenis en de uitgeverij Fibula-Van
Dishoeck hebben ook voor 1976 een prijsvraag uitgeschreven voor een werkstuk over
een onderwerp uit de Nederlandse geschiedenis. De omvang mag zestig a tachtig getypte
pagina's zijn. Aan de prijsvraag kunnen deelnemen personen jonger dan 35 jaar.
Inzending vóór 15 september 1976, in viervoud, naar de secretaris van de jury H.
Dijkstra, postbus 17, Bussum. Voor bijzonderheden over deze prijsvraag kan men zich
wenden tot het bureau van de N.J.B.G., postbus 378, Utrecht.
