Heemschut in actie
Landschap en bebouwing
„Onze bond is van mening dat het voor
ons algemeen welzijn van groot belang is
dat het bestaande landschap zoveel moge
lijk vrij blijft van die, veelal schaalver-
grotende, technische en economische
ontwikkelingen waardoor het door de
mens gevormde cultuurlandschap met de
daarop aangepaste bebouwing' zoveel
mogelijk.kan blijven voortbestaan." Dit
schrijft Heemschut in de inleiding op een
door de bond samengesteld overzicht Van
belangrijke maatregelen die gemeente
besturen zelfstandig kunnen en zouden
moeten nemen ter bescherming van dat
landschap met z'n historische bebou
wing, dorpskernen, buurten en wat dies
meer zij. Het overzicht is in eerste instan
tie toegezonden aan het College van
Overleg van het Intergemeentelijk Over
legorgaan Midden-Holland, maar kan
ook van belang zijn voor andere gemeen
ten. Het wordt daarom in z'n geheel in
deze rubriek opgenomen.
Uit de aanhef van het stuk nog dit: Het
veranderingsproces in met name de agrari
sche sector brengt in veel gevallen onont
koombare ontwikkelingen mee in de wijze
van produktie en de daarbij behorende be
drijfsvoering die zich weerspiegelt in de
daarop geënte en aangepaste bedrijfsbe-
bouwing. Heemschut: „Dit zich wijzigende
produktieproces zal in zijn nieuwe opzet
zoveel mogelijk moeten worden opgevan
gen. Het zal vooral ook in zijn vormgeving
ingebed moeten worden in het karakteris
tieke en waardevolle cultuurpatroon.
Het ruimtelijk beleid dient daarom erop ge
richt te zijn dat de meer natuurlijke vormen,
waaronder wij ook de oude ambachtelijk tot
stand gekomen bebouwing rekenen, het ac
cent in het landschap kunnen blijven behou
den. In het buitengebied zouden alleen ge
bouwen mogelijk moeten zijn ten dienste
van de arbeid in dit landschap en in een
vorm en met materiaalgebruik verwant aan
de bestaande historische bebouwing. Na
tuurlijke materialen voegen zich naar de na
tuur, in tegenstelling tot de van de natuur af
ontwikkelde materialen zoals kunststeen,
kunstmatig gekleurde baksteen, kunststof
fen, aluminium e.d. De bouwhoogten zou
den de z.g. boomgrens niet mogen over
schrijden, terwijl de toegestane ondoorbro-
ken gebouwlengte ook de aandacht vraagt.
Ook achten wij het noodzakelijk het tradi
tionele landschap met daarin karakteristieke
gebouwen, bruggen, landwegen, kaden,
houtopstanden enz. goed te onderhouden en
dit landschap te behoeden door het vermij
den van onnodig kwetsende nieuwbouw,
waarbij ook de landschappelijke indeling
hierop afgestemd dient te worden. Steeds
zal in gedachten genomen moeten worden
dat de natuur de hoogste schoonheid is en
dat al onze vervormingen zoveel mogelijk
moeten worden opgevangen en niet mogen
gaan overheersen."
1. Bescherming op basis van monumen
ten wet alsmede van gemeentelijke mo
numentenverordening.
De inschrijving in het Register van be
schermde monumenten op basis van het be
paalde in de monumentenwet heeft destijds
bij de opstelling van de lijsten niet uitput
tend plaatsgevonden. Er zijn in ons land nog
steeds vele gebouwen en daarbij vooral ook
van landelijke architectuur, die op basis van
in de wet gestelde normen voor opname in
het Register van beschermde monumenten
in aanmerking komen. De gemeente alsook
natuurlijk de eigenaar van een pand kan een
verzoek richten aan de minister, via de
Rijksdienst voor de Monumentenzorg te
Zeist, tot opname op de ontwerplijst van
beschermde monumenten. De procedure
voor de bescherming volgens de wet van
stads- en dorpsgezichten is betrekkelijk
langdurig. Bovendien is er een achterstand
ontstaan in de werkzaamhedenzoals opme
ting e.d. die aan een inschrijving vooraf
gaan, door de personeelsstop die nog steeds
van kracht is bij de Rijksdienst. Het is hier
door noodzakelijk geworden dat de Rijks
dienst zich sterk concentreert op be
schermde stadsgezichten en verdere be
scherming van dorpsgezichten tot een latere
datum moet uitstellen, hetgeen juist voor
het landelijk gebied grote gevaren mee
brengt.
Naast bescherming van monumenten inge
volge ministerieel besluit kan de gemeente
tot behoud van haar eigen identiteit, de
plaatselijke historische waarden zelf ook
beschermen door vaststelling van een
gemeentelijke monumenten verordening.
Hiermede kan in principe alle bebouwing
ouder dan 50 jaar, die van algemeen belang
is wegens haar schoonheid, betekenis voor
de wetenschap of haar volkskundige waar
de, wordën beschermd tegen afbraak en
verminking. Zo'n monumentenverordening
Het slot Loevestein, fraai ingepast in een
natuurlijk'landschap.
91
