Het poortje van Overbeek
Het gebeurt nogal eens, dat men een
monument, dat nauwelijks een monu
ment is, toch wil behouden maar dan
om zijn historische betekenis. Is in
zo'n geval restauratie nodig, dan komt
de vraag op of het aan een dergelijke
restauratie te besteden geld wel ver
antwoord is. Zo iets speelt zich thans
in Velp (Gld.) af met het poortje van
Overbeek. We vonden de heer H. Kerk-
kamp bereid over de historie van dit
poortje een korte beschouwing te
schrijven, waarbij hij ook het hiervoor
genoemde probleem aan de orde stelt.
Tussen de jaren 1635 en 1650 bouw
de majoor Willem van Broekhuijsen
een groot herenhuis aan de hoofdweg,
oostelijk van de Rozendaalse beek te
Velp. De kern van het latere landgoed
Overbeek, na Biljoen het grootste van
het dorp. Van Broekhuijsen was ge
parenteerd aan de kastelenfamilie
Van Lennep en dit heeft zeker de
plaats van vestiging bij Van Broek
huijsen mede bepaald.
Nadat hij in 1654 door Burchart van
Arnhem in een duel was doodgescho
ten, verkocht de weduwe van Van
Broekhuijsen het goed aan Bernart
Umbgrove, schout van het schoutambt
Rheden en tevens ontvanger van het
schoutambt Brummen. Diens weduwe
droeg het huis in 1661 over aan
Charles de Lannoy. Van deze familie
kwam het goed in het 'bezit der Van
Ecks. Op de oudste kaarten treft men
„het Scholtenhuis" aan. De naam
„Overbeek" komt eerst in 1677 voor.
In 1703 of 1704 brandde het huis af,
maar het werd vermoedelijk in dezelf
de stijl weer opgebouwd. Toen het
later opnieuw in vlammen opging,
hebben Jacob Willem baron van Eek
en Margaretha baronesse Vijgh een
nieuw kasteel doen verrijzen. Na een
lange lijdensgeschiedenis werd het
kasteel in 1906 gesloopt. De rijks
bouwmeester, die over de staat we
gens een mogelijke bestemming rap
port had uitgebracht, kwam woorden
van lof tekort over de fraaiheid en de
welonderhouden staat.
Boven op de voorgevel was langs de
daklijst ter versiering een zandstenen
balustrade aangebracht, een zwaar
middenstuk, waarvan onze foto een
goede indruk geeft; op de hoeken sier-
vazen.
Bij de sloop van het kasteel in 1906
werd dit middenstuk gekocht door de
heer Elias uit Amsterdam. Deze liet in
het reeds gestichte villapark Overbeek het 't eindpunt te laten zijn van een 111
een huis bouwen, dat hij Overbeek aan te leggen pad naar de daarachter
noemde. Aan het trottoir, langs de gelegen straat. B. en W. wensten tot
Overbeeksingel sloot een half cirkel- een noodzakelijk geworden restauratie
vlak aan. Een poortje in het midden over te gaan. Toen het eerste bericht
torste het hierboven gereleveerde hierover in de pers verscheen, met ver
middenstuk. Lager sloten ter weers- melding dat de restauratiekosten
zijden de helften der balustrade en de f100.000,zouden bedragen, ver
stenen vazen aan. wekte dit veel protest. Men meende
Toen de villa later van eigenaar ver- dat dit bedrag niet verantwoord was
wisselde, werd bij notariële akte de en men was bovendien van oordeel
onderhoudsplicht vastgelegd. Door dat de restauratie eenvoudiger tot
schaarse verfsporen op de wapen- stand kon kofhen.
schilden kon worden vastgesteld, dat Niettemin kwamen Culturele Raad,
de laatste wapens daarop die van Van Oudheidkundige Kring en vele parti-
Hardenbroek en Van Spaen moesten culieren op voor het behoud van het
zijn. Deze wapenschilden zijn toen ge- poortje met zijn zware bovenstuk,
restaureerd. Justine van Spaen, een Het is waar, dat het poortje als zodanig
dochter van de heer Van Spaen van weinig historische waarde heeft, maar
Biljoen, heeft er in haaf weduwenstaat niettemin meent men, dat het om zijn
een aantal jaren gewoond. „versiering" behouden dient te blijven.
Op verzoek van de gemeenteraad Want van de periode vóór de Franse
werd het poortje in 1967 op de lijst revolutie rest er weinig meer in Velp:
van historische monumenten ge- het Romaanse kerkje, kasteel Biljoen,
plaatst. Het is daarom te hopen, dat het poor-
Thans zijn in dit gedeelte van het tje van Overbeek toch behouden zal
villapark een viertal grote villa's ge- blijven.
sloopt. De grond werd door de ge- H. Kerkkamp
meente herverkaveld en men is nu
bezig er een aantal kleine bungalows
te bouwen. Het poortje verloor dien-
..Het poortje in het villapark Overbeek te
tengevolge zijn functie. Er werd echter Ve/p /g/dj
een zinvolle oplossing gevonden door Foto: c. w. Berends
