Het tot stand komen van een
beschermd gezicht: een langdurige
geschiedenis
Het is nu bijna twaalf jaar geleden,
dat door de Monumentenwet een ge
heel nieuw begrip werd geïntrodu
ceerd, nl. het beschermde stads- en
dorpsgezicht.
Dit begrip, dat onderhand alweer aan
renovatie toe is vanwege de veran
derde ideeën op dit punt, is echter zo
ingeburgerd dat een naamsverande
ring weieens onnodige consequenties
tot gevolg kan hebben.
In tegenstelling tot het begrip, kan
van de procedure die tot de wette
lijke erkenning van een bepaalde his
torische situatie als beschermd ge
zicht luidt, niet hetzelfde worden ge
zegd, hetgeen te betreuren valt. Want
juist het op gang brengen van een
dergelijke procedure en vooral het af
ronden ervan is heemschut voor de
toekomst.
Raakt men met het plaatsen van een
pand op de monumentenlijst slechts
dat ene pand, met het beschermen
van een stedebouwkundige situatie is
het resultaat onvergelijkbaar groter.
Een gebouw is nu eenmaal niet los
te maken uit zijn omgeving en het op
nemen van het geheel in één plan kan
voor beiden nieuwe mogelijkheden
openen.
Het is alleen te betreuren dat de pro
cedure niet met dezelfde voortvarend
heid is behandeld, want de vaak
moeizame wijze waarop een en ander
tot stand komt schrikt vele gemeen
ten af. Dit wordt vooral veroorzaakt
door twee onvolkomenheden in de
wet, nl. het ontbreken van termijnen,
waarbinnen adviezen moeten worden
uitgebracht en het achterwege blijven
van voorlopige bescherming waardoor
eventuele aantasting van het gezicht
ongestoord door kan blijven gaan.
De bedoeling van dit artikel is meer
bekendheid te geven aan de wijze
waarop de wettelijke bescherming tot
stand komt en tevens om aanwijzing
te geven waar de burger een kans
krijgt zijn steentje bij te dragen. Door
de onvolkomenheid van de procedure
is begeleiding vanuit de publieke opi
nie, mits gemotiveerd en constructief,
bijzonder toe te juichen gezien de
invloed die „vreemde belangen" op
het verloop van het geheel uit kun
nen oefenen. Over het algemeen heb
ben deze belangen bepaald geen po
sitieve invloed op de procesduur.
De procedure
Om de procedure te verduidelijken is'
het verloop ervan in het bijgaand
schema (fig. 1} weergegeven. Een
voorstel ter bescherming van een be
paalde historisch belangrijke situatie
doorloopt dit schema van links naar
rechts. Afwijkingen, die zich in de
praktijk voordoen, kunnen in dit sche
ma als een zijlijn worden aangehaakt
bij een knooppunt maar zullen de
hoofdlijn nooit doorbreken. Deze af
wijkingen vloeien meestal voort uit
het bijzondere van de situatie, bijv.
een dorp met veel boerderijen in de
kern.
In het algemeen gaat het initiatief uit
van de Rijksdienst voor de Monumen
tenzorg, maar dit is geen noodzaak.
Dit initiatief kan ook door ieder ander
worden genomen, waarbij Vlist als
voorbeeld kan worden genomen. Bij
Vlist werd het initiatief door enkele
leden van Gedeputeerde Staten ge
nomen, die verontrust waren door de
mogelijke toekomstige ontwikkelingen
in dit gebied.
UIT DE REGERINGSVERKLARING
In de regeringsverklaring, die premier
Den Uyl op 28 mei jl, in de Tweede
Kamer heeft afgelegd, komen enkele
voor Monumentenzorg belangrijke
passages voor, die wij hier laten vol
gen:
„Op korte termijn zal de Kamer een
voorstel voor begrotingswijziging be
reiken over het beschikbaar stellen
van aanvullende middelen
voor het welzijnswerk. Hierbij zijn in
beraad: kunstbeoefening, monu
mentenzorg, jeugd- en jongeren
werk, volksontwikkeling, sport, sa
menlevingsopbouw en maatschappe
lijke dienstverlening".
Elders zei de minister-president, spre
kende over de woningbouw o.m. het
volgende:
„De versterkte bestrijding van de
woningnood onder de sociaal zwak
kere groepen maakt het in het bij
zonder noodzakelijk de inspanning te
richten op de oude woonwij
ken. In het beleid ten aanzien van
die wijken zullen de samenlevings
opbouw en de monumenten
zorg belangrijke bijdragen kunnen
leveren. Subsidieregelingen zullen,
meer nog dan nu reeds het geval is,
moeten worden toegesneden op het
stimuleren van stadsvernieu
wing;... onvoldoende gemotiveer
de afbraak zal worden tegengegaan.
Een voor-ontwerp van een wet op de
stadsvernieuwing zal dit jaar worden
gepubliceerd. Ter bescherming van
het groene hart van de Randstad zal
de uitstraling naar kernen in het om
liggende gebied worden bevorderd.
De verstedelijking van het platteland
zal worden beteugeld. Onvervangbare
natuurgebieden zullen worden be
schermd".
53
monumentenraad
ministers van C.R.M. R.P.C.
en V. en R.O.
voorstel
Rijksdienst v. d. Mon.zorg
Fig. ISchema procedure beschermd
stads- en dorpsgezicht.
R.P.D.
ministers
C.S.
gemeenteraad
minister v. C.R.M.
aanwijzing
-►inschrijving
van C.R.M. en V. en R.O. monumentenraad
