'ssèüc-.
trokken partijen en instanties zover bijeen te brengen,
dat er overeenstemming werd bereikt over het restau
ratieplan van wijlen de heer J. Prent te Amsterdam.
Het uitstel had wel tot gevolg, dat ontdekt'werd, dat de
Van den Gheyn-klokken vrij zuiver in de middentoon
stemming waren gegoten, zodat de restauratie-plannen
konden worden omgewerkt tot herstel in de oude oor
spronkelijke stemming.
Ook bleek, dat nog slechts vier Van den Gheyn-klokken
bruikbaar waren, en wel de vier zwaarste. Op basis van
deze klokken is nu door de N.V. Petit en Fritsen te Aarle-
Rixtel een nieuw carillon gegoten in de oorspronkelijke
stemming. Tijdens de restauratie bleek, dat ook de half-
uursslagklok, absolute toonhoogte A', welke tevens de
basisklok voor het carillon is, in de kop was gescheurd.
Aangezien de klok wegens zijn afmetingen niet uit de
toren kon worden verwijderd, was reparatie onmogelijk.
Uit een door T.N.O. ter plaatse vervaardigde röntgen
foto werd geconstateerd, dat de scheur niet doorliep tot
het klanklichaam van de klok. Besloten werd de scheur
af te boren. Om verder risico te vermijden werd in over
leg met de Nederlandse Klokkenspel Vereniging be
sloten de halfuursslag van deze klok eraf te halen en
over te brengen naar de volgende klok van het carillon,
namelijk de B'klok.
Het carillon omvat nu 37 klokken (3 octaven). De
zwaarste klok weegt 500 kg en de lichtste 11,5 kg. Het
totale carillon weegt 2747,5 kg. Met de heel-uursklok
samen hangt er aan klokken niet minder dan 5047,5 kg
in de toren.
Uiteraard was het oude klavier niet groot genoeg om
de 37 carillonklokken te bedienen, zodat er ook een
nieuw stokkenklavier met draadverbindingen moest
worden aangebracht. Teneinde te voorkomen, dat door
het grote aantal draden het onderhoud van het carillon
geheel onmogelijk zou worden, werd noodgedwongen
besloten de mechanische speeltrommel uit 1568, met de
daardoor noodzakelijke dradensystemen voor het auto
matische spel van het carillon, buiten gebruik te stellen
en te vervangen door een elektro-magnetisch bandspeel
apparaat.
Als vroeger
De ïestauratie en uitbreiding van het carillon, inclusief
het vernieuwen van de ophangwerken, vergden een be
drag van 96.380,48.
Afgezien van de uitbreiding tot een volwaardig 3-octaafs
carillon klinkt het carillon nu weer als het oorspronke
lijke. De klokken van Taylor, de nog aanwezige oude
klokken van Meurs, Hemony, en Derck en het klavier
worden bewaard en er wordt een oplossing gezocht om
ze weer een bestemming te geven.
De speeltrommel en de trommels voor de heel- en de
halfuursslag zijn uitsluitend voor de heel- en halfuurs
slagen in gebruik, de overbrenging geschiedt nu via het
elektro-magnetisch systeem.
Wie meent dat alle Edammers nu delen in de vreugden
van een rijke erfenis uit het verleden komt bedrogen uit.
Een comité voerde de „actie Oorwatje", die zich het
stilzwijgen van de beiaard ten doel stelde. Na vijftien
jaar onder een geluidloze speeltoren te hebben geslapen
bleek het oud-Hollandse wijsje dat ieder kwartier over
de daken, erfjes en grachtjes van het schilderachtige
Edam tingelt, de bewoners aan een bulderbaan te herin
neren.
De actie is mislukt, en het wachten is op een verdere
restauratie van de speeltoren en een gehele of gedeel
telijke reconstructie van de O.L. Vrouwekerk. De plan
nen zijn er al.
JAN VAN VEEN
De onderkant van de torenpeer.
113
