Stichting Werkgroep
Bergkwartier Deventer
Op de plattegrond van het moderne Deventer is het
Bergkwartier een onopvallende uithoek van de binnen
stad: vijf bochtige straatjes van de Brink naar de
Bergkerk, aan de landzijde van de op de rivier ge
richte stad.
Wie er echter rondwandelt, beleeft een stuk middel
eeuwse stadsaanleg, zoals er nog maar weinig in ons
land over zijn.
Van het wijde, grillig gevormde marktplein met het
pittoreske Waaggebouw in de. lengte-as gaat men de
smalle, hellende straten op, langs eigengereid ver
springende huizen, naar de twee dominerende toren-
spitsen van de romaans-gotische kerk. De Bergkerk
werd in 1206 gewijd, als een romaanse basiliek in
tufsteen, in de vijftiende eeuw werd de kerk vergroot
en verhoogd en toen kregen ook de torens hun slanke
bovenbouw. De stadsmuur liep vlak achter het rivier
duin om waarop het grote gebouw is opgericht, zodat
men eertijds achter de kerk staande ver over de
muren en het vlakke land kon uitkijken.
Zoals het met veel oude stadswijken is gegaan die wat
terzijde liggen, is het Bergkwartier afgezakt en ver
vallen. Geen cityvorming en dus weinig ingrepen in
de aanleg en bebouwing, maar ook geen nieuwe wel
vaart of nieuwe bewoners, terwijl de oude bevolking
en de oude ambachten allengs verdwenen. Van de
475 huizen staan er 175 op de monumentenlijst, maar
dat helpt weinig tegen voortwoekerend verval, wan
neer de eigenaren er niets meer in zien.
Er zou een krachtige impuls nodig zijn om in het
Bergkwartier de onafwendbaar lijkende neergang te
doen omslaan in een proces van herstel.
Die impuls is gekomen op een manier die andere
steden tot voorbeeld kan strekken.
In 1966 kwam in samenwerking tussen het gemeente
bestuur, verenigingsbestuurders en particulieren de
Stichting Werkgroep Bergkwartier tot stand.
De Stichting verzamelde gegevens, o.a. over de werk
wijze van de monumenten-restaurerende instellingen
in Amsterdam, en publiceerde in december 1967 een
fraai boekje „Herstelplan Bergkwartier", waarin zo
wel de stedebouwkundige als de financiële mogelijk
heden van een algemeen regeneratieprogramma wer
den uiteengezet.
Daarop volgt de oprichting van de N.V. Bergkwartier,
Mij tot Stadsherstel, met een maatschappelijk kapi
taal van 3 miljoen. Een groep verzekeringsmaat
schappijen nam voor 800.000,aandelen en zegde
3,7 miljoen aan hypotheken toe, een vrije emissie
moet thans nog 300.000,aandelenkapitaal op
leveren, waarvan de helft reeds werd toegezegd door
de gezamenlijke gestichten van weldadigheid. 1
De mogelijkheid om actief aan de gang te gaan ver
schafte het Ministerie van Cultuur, Recreatie en
Maatschappelijk Werk door naast de normale restaura
tiesubsidies aan de gemeente een bedrag van
Boven: Zó kende Dex/enter jarenlang het Bergkxuartier, een
trieste krotbuurt aan de xtoet x/an de Bergkerk. Onder: Zo zuordl.
er nu gebouwd en gerestaureerd.
66
