Zojuist verschenen:
HET HUIS DEVER TE LISSE
door
A. M. HULKENBERG
In Lisse staat niet ver van de oude Heereweg een
zware „steenklomp", het overblijfsel van de oude rid
derhofstad Dever. Er zijn grote, indrukwekkender of
schilderachtiger ruïnes, zoals Teylingen en Brederode.
Een interessanter bouwval zal men echter nauwelijks
aantreffen. Kennemerland en Rijnland zijn met kleine
ridderhofsteden als Dever bezaaid geweest. Hiervan
is er echter geen enkele meer over, uitgezonderd juist
Dever. Bovendien heeft Dever een zeer unieke vorm;
recht aan de achterzijde rond en daardoor weerbaar
aan de voorkant. Betaalt men al schatten gelds voor
een uniek museumstuk, ooit opgegraven en in een kast
zorgvuldig bewaard, Dever, groot en stoer uittorenend
boven de omgeving, vertegenwoordigt een waarde, die
niet in geld is uit te drukken.
In zijn boek HET HUIS DEVER TE LISSE beschrijft
de auteur, de heer A. M Hulkenberg, de geschiedenis
van deze tot ruïne geworden ridderhofstede De heer
Hulkenberg is werkzaam bij het middelbaar onderwijs
en reeds lange tijd in de ban van Devers roemruchte
historie. Hij is dan ook voorzitter en stimulator van
de in het leven geroepen „Stichting Dever"; een stich
ting die zich tot doel heeft gesteld de burcht te be
houden en te restaureren.
Over Dever is altijd bijzonder weinig bekend geweest.
Dit komt goeddeels omdat het Dever-archief, als deel
van het familie-archief Heereman van Zuydtwijck, bijna
200 jaren lang in Duitsland werd bewaard en men
tot 1963 niet wist, waar zich het oude leenboek be
vond. Het geslacht Dever wordt voor het eerst ver
meld in 1221. Misschien woonde men in de oude
achtkantige toren, die in 1624 werd uitgegraven. Het
kasteel, dat thans nog in ruïneuze toestand bestaat,
dateert waarschijnlijk van omstreeks 1380. In de latere
middeleeuwen is het enigszins vergroot, maar het aan
zien veranderde geheel toen tussen 1631 en 1634 het
grote herenhuis tegen de voorzijde van de donjon werd
gebouwd. In 1848 stortte een deel van dit huis in en
sinds 1857 is nog slechts de originele burchttoren
overeind gebleven.
Hoofdfiguren uit de historie van Dever zijn onge
twijfeld Heer Reinier Dever (overl. 1417), Jonker Johan
van Matenesse Nzn. (overl. 1624) en Frederik Jacob
Heereman van Zuidtwijck (overl. 1745).
Het lief en leed van vele eeuwen vindt in de Dever-
geschiedenis zijn neerslag. Lief: hechte huwelijkstrouw,
bescherming van de verdrukten (doopsgezinden en
katholieken) en het geluk van een eenvoudig landleven.
Maar ook veel leed: het tragische einde van een „heer
van Dever", die, gebeten door een dolle hond, tussen
twee bedden werd gesmoord, steeds heviger conflicten
met de Lisser kerkeraad, die haar zelfstandigheid
weliswaar met recht, maar niet in rechte alle eeuwen
door tegen de „Heren" trachtte te handhaven, erfe
niskwesties die tientallen jaren lang de onderlinge ver
houdingen vergiftigden en vooral het grote conflict
om de Heerlijkheid Lisse, dat van 1624 tot 1699 on
verminderd voortduurde. Daarbij de talrijke perioden
van landbouwcrises, die de pachters in nood brachten.
Ook aan die pachters en handwerkslieden wordt recht
gedaan. Met name de families Van Bourgondië,
Deroo(de), Duyndam, 's-Gravenmade (Schrama), Verdel,
Vreeburg, De Vlieger en Zandvliet komen dikwijls ter
sprake.
Bibliografische gegevens:
Formaat 19,5 X 27,5 cm. Omvang 314 pagina's met
72 illustraties op kunstdruk en tussen de tekst.
Prijs 37,50.
EUROPESE BIBLIOTHEEK N.V.
UITGEVERIJ - BOEKHANDEL - ANTIQUARIAAT
Gasthuisstraat 12 - telefoon 04180-29 37 - Zaltbommel
