uitgesneden haven, en het Molenbolwerk en het
Vlammenburgbolwerk gaat verloren.
Bij de nieuwe haven en in de sinds de ontmante
ling van de vesting droog gevallen gracht oostelijk
van de stad vestigen zich enkele bedrijven, aan
vankelijk van bescheiden omvang, sinds enkele ja
ren uitgegroeid tot complexen die het gezicht op
Heusden beheersen zo-niet benemen.
42 jaar geleden maakt de jeugdige KLM 3 lucht
foto's, de bewoners op de straat kijkend naar de
vliegmachine, er is een voertuig te zien, een auto
mobiel van de ZHB.
Een tuin met een recht pad en een uitmiddelpuntig
vijvertje lijkt het jongste stuk vormgeving.
Het is nog steeds het beeld van 1875, wat minder
scherp, doordat hier en daar een rijtje huizen en
er een paar te grote huizen gebouwd zijn maar toch
nog steeds een stad met overwegend 17de eeuwse
huizen, die 18de en 19de eeuws verbouwd en ver-
geveld zijn.
Fascinerend is het groen, de bomen op de wallen,
in de binnenterreinen, langs de Demer en hier en
daar op straat.
Merkwaardig en jammer is dat in zo'n stadje de
enige actieve belangstelling voor stedeschoon van
buitenaf moet komen, en dat deze zich dan nog
beperkt tot het opkopen van oude gevelstenen.
Echte slagen treffen Heusden in de oorlog. Bij de
aftocht van de bezetter worden het Raadhuis, de
toren van de grote kerk, en de walmolen opgebla
zen; verschillende huizen worden door artillerie
vuur vernield en vele andere beschadigd; een groot
aantal inwoners verliest het leven.
Als na de oorlog de schade hersteld moet worden
blijkt ook de wereld veranderd te zijn, een spontaan
herstel als dat van na de verwoesting in 1572 waarbij
ieder zijn eigen huis en Stad en Kerk de gemeen
schapsobjecten met nutteloze torens en al herbou
wen, blijkt niet meer mogelijk.
Verwoeste huizen, worden door blokjes woningen
vervangen, de walmolen heeft geen emplooi meer
en is daarmee veroordeeld.
Het bouwprogramma van het nieuwe Raadhuis
wordt zo gesteld, dat de gedachte van het weder-
opbouwplan: herbouw op de oude plaats, niet ge
realiseerd kan worden.
138
