De in 1612 opgerichte Waag bevatte gelijkvloers
cle vleeshal en waag, op de met een buitentrap
toegankelijke verdieping de wachtlokalen van het
garnizoen en de stedelijke militie. Als ontwerper
mag worden beschouwd de stadsbouwmeester Cor-
nelis Janssen van Delft, terwijl de gebeeldhouwde
natuursteen is uitgevoerd door meester Peter Hen-
ricus van Delft uit Amsterdam. Daaraan heeft het
gebouw waarschijnlijk zijn stilistische overeenkomst
te danken met het werk van de Amsterdamse archi-
tekt Hendrik de Keyser. Thans doet het gebouw
dienst als expositieruimte voor de Stichting Nij
meegs Museum voor Beeldende Kunsten.
Gaan we onder de Kerkboog door dan komt men
op het St. Stevenskerkhof, waar de St. Stevenskerk
en de Apostolische of Latijnse School vlak tegen
over elkaar liggen in een nog gedeeltelijk be
sloten, rustige omgeving. De Apostolische School,
zo genoemd omdat het kapittel der Apostelkerk te
Keulen hier bepaalde rechten bezat en het toezicht
uitoefende op het door de Nijmeegse geestelijkheid
gegeven onderwijs, werd in 1544, ter vervanging
van een oudere parochieschool, verbouwd door
meester Herman van Herengrave, dezelfde die tien
jaren later als architekt van het stadhuis zou op
treden. Ook aan de gevel, die in opzet laat-gotisch
is, hebben Utrechtse beeldhouwers de natuurstenen
ornamentiek aangebracht, alsook de tegen de muur-
dammen der verdieping geplaatste beelden der
twaalf apostelen, die een toespeling vormen op de
benaming der school. Het ornamentale beeldhouw
werk vertoont, in de vorm van doodskoppen en na
bootsing van Romeinse munten, reeds de invloed
der vroeg-renaissance, een typisch voorbeeld dus
weer van de overgangsstijl van gotiek naar renais
sance, hetgeen de belangrijkheid van dit gebouw
benadrukt.
De St. Stevenskerk ligt op het hoogste punt van
het heuvelige stadsgebied. Deze plaats werd in 1254
uitgekozen voor de bouw der nieuwe, romaanse
kerk, nadat besloten was de oude St. Geertruids-
kerk, die buiten de wallen lag, af te breken. In
de loop der eeuwen kwamen regelmatig vernieuwin
gen en verbouwingen tot stand. De romaanse kerk
moest plaats maken voor een gotische van veel
grotere omvang, maar wegens de steile helling
aan de westzijde en de aanwezigheid van de Laken
hal aan de oostzijde kon men op de beperkte
plaatsruimte dit oorspronkelijk bedoelde plan
slechts gedeeltelijk ten uitvoer brengen, zodat in
1566, toen de Reformatie vaste voet begon te krij
gen in Nijmegen, de St. Steven nog in een onvol
tooide staat verkeerde. Tijdens de laatste wereld
oorlog werd vrijwel de gehele toren en ook een
groot deel van schip, koor en transept door een
luchtbombardement vernield. Maar reeds vóór die
tijd verkeerde de St. Steven in een erge staat van
verval. Met de hoognodige restauratie is na de oor
log een aanvang gemaakt en deze zal binnen niet
al te lange tijcl voltooid zijn. Hoewel men zich
hierbij menige, niet door de constructie verant
woorde, vrijheid heeft veroorloofd, mogen we toch
verheugd zijn deze, eertijds enige, parochiekerk van
Nijmegen, weer in een gave toestand terug te krij
gen, zodat de St. Steven, zonder onverhoopte ram
pen, het weer eeuwen zal kunnen uithouden en met
zijn toren opnieuw het oude, vertrouwde, van verre
zichtbare baken zal zijn, dat ver boven het stads
beeld omhoog reikt.
Dr. J. A. B. M. DE JONG.
91
Het Waaggebouw met een
gedeelte der tot luoonlmi-
zen verbouwde Lakenhal.
