leefde men in vroeger tijden geheel gesepareerd
van de bewoners in een andere landstreek. Het
was dus een logisch gevolg van de omstandighe
den, dat men in die diverse gebieden tot verschil
lende oplossingen van bouwkunstige vraagstukken
kwam. Hoe snel is deze toestand na 1945 niet in
revolutionair tempo veranderd. Jaarvergaderingen,
congressen en excursies alom. Daarnaast de pers
en in het bijzonder de vakliteratuur met z'n vele
illustraties. En dit niet alleen landelijk, maar
vooral ook internationaal. Door uitwisseling van
gedachten is men gekomen tot een wereldarchitec
tuur. Mede is dit een gevolg van de goede reisge
legenheid, boot, trein, vliegtuig en auto, waar
door het voor velen mogelijk is geworden om
andere landen te bezoeken en daardoor van het
bouwen in die landen kennis te nemen. Hierdoor
gaat veel eigens verloren, maar wij mogen daarbij
niet uit het oog verliezen, dat dit symptomen zijn
van de eenwording der mensheid. Een ideaal, waar
naar wij allen vurig verlangen. Dit moet nood
wendig tot uitdrukking komen in de vorm. Natio
naal en internationaal. De vorm, of zoals U wilt
de kunst, wordt gedragen door de idee. Als nu ons
staatkundig, economisch en technisch streven gaat
in de richting van eenwording dan moeten wij
blijmoedig een grotere eenheid in de bouwkunst
aanvaarden. Dit behoeft in het geheel geen aan
leiding tot saaiheid te zijn. Op planologisch gebied
zijn er legio middelen om een bebouwing van een
vormige huizen toch tot een aantrekkelijk geheel te
groeperen. In de tegenwoordige uitbreidingen van
gemeenten wordt dit helaas nog niet waar gemaakt.
Dit behoeft ons niet te verontrusten. De planologie
is een nieuwe kunst, die zijn vorm nog moet vin
den. Dat is in de geschiedenis nooit anders geweest.
Om een paar voorbeelden te noemen denke men
aan het Centraalstation .-te Amsterdam van Cuypers
en aan de stationsgebouwen van Ir van der Gaast.
Voor een ander voorbeeld bekijke men de eerste
auto's en vergelijke die met de auto's 1966.
Wij zien alzo, dat de verandering in de bouwkunst
een gevolg is van de wijzigingen in de samenleving.
Die wijzigingen heeft het welstandstoezicht zonder
meer te aanvaarden en haar beoordeling hierbij
aan te passen.
Moge ik besluiten door met U een blik in de
toekomst te werpen.
De grote behoefte aan woningen maakt, dat de
industriële bouw sterk door de overheid wordt
gepropageerd. Het is een zaak van bestuurlijk
beleid, die wij hebben te aanvaarden. Daarbij mag
echter niet uit het oog worden verloren het grote
belang van die industriële bouw voor het wel
standstoezicht. Een aesthetische fout bij industriële
bouw heeft wegens de grote frequentie een veel
groter nadelig gevolg dan een zelfde fout aan een
enkel huisje. In de meest gevallen beperkt de fout
zich niet tot een enkele gemeente, maar komt in
meerdere gemeenten voor.
Voor zo'n industriëeel plan tot uitvoering kan ko
men moet het tot in de kleinste details worden
voorbereid. Is dit geschied dan is geen enkele wij
ziging, hoe klein ook, meer mogelijk. Is zo'n plan
dus rond en wordt de bouwaanvrage ervoor bij
het gemeentebestuur ingediend en zendt dit ge
meentebestuur de aanvrage ter beoordeling naar
de welstandscommissie dan staat de welstandscom
missie voor een voldongen feit. Dit is voor geen der
betrokkenen een prettige situatie. Bovendien brengt
het feit, dat hetzelfde plan bij verschillende ge
meentebesturen wordt ingediend, met zich mede,
dat dit plan door diverse welstandscommissies moet
worden beoordeeld. Dit vergroot de moeilijkheden.
Uit de tijd, dat ik nog lid was van het hoofdbestuur
van de Federatie Welstandstoezicht, is mij bekend
de instelling van een centrale planbeoordelings
commissie voor dergelijke ontwerpen. De moeilijk
heid was het tijdstip, waarop deze commissie bij de
plannen werd betrokken. Het federatiebestuur heeft
er meerdere malen op aangedrongen de planbe
oordelingscommissie zo tijdig mogelijk, alzo van
het begin afaan, in te schakelen. Minister Bogaers
gevoelde daar niet voor. Hij voorzag daar een ver
traging der plannen in. Hetzelfde geldt voor de
technische beoordeling, die wel van het begin af
wordt ingeschakeld. Niemand zal de waarde van
deze technische beoordeling ontkennen, maar het
uiterlijk van de woningen is van even groot belang
voor de leefbaarheid van de wijk. Aangezien be
oordeling door het welstandstoezicht na het rond
komen van industriële plannen geen effect heeft
zal het welstandstoezicht niet mogen rusten alvo
rens bereikt is aan de wieg van de industriële
plannen te staan, Gezien het bouwen in meerdere
gemeenten van deze plannen is het van het fede-
22
Waar het welstandstoezicht heeft ontbroken: Keizersgracht
Amsterdam. Foto Ton Koot.
