Distributietij dperk
131
de moerbalken te laag liggen en de plafonds van de
slaapkamer wat hoger in het dak te brengen. Met
idee en goede wil, ook ten aanzien van de lichtop-
pervlakte, is hier veel te bereiken, doch de kosten
komen neer op die van nieuwbouw of hoger. Indien
we derhalve niet te maken hebben met een finan
cieel draagkrachtig liefhebber, dan is subsidie een
onvermijdelijk kwaad.
Moge derhalve alsnog het besef doordringen, dat
indien niet op korte termijn véél meer geld be
schikbaar komt, we in de toekomst met slechts" én
kele „museum" stukken tussen universele nieuw
bouw tevreden moeten zijn, ondanks de moeizame
en vaak teleurstellende pogingen der Restauratie
stichting Limburg om ook zonder subsidie resul
taten te bereiken. Bij een gunstige ligging gelukt
dit alleen nog wel eens indien een vakwerkpand de
belangstelling opwekt van de zoeker naar een z.g.
tweede woning.
C. A. HUYGEN
Zeker, ortze samenleving is gegrondvest op het eigen
domsrecht. Dat begrijpt elke kleuter al die zijn eerste
cadeautje van Sinterklaas in zijn knuistjes klemt, voor
zich alleen.
Aangezien ivij geen jurist, filosoof, theoloog of beoefe
naar der politieke en sociale wetenschappen zijn, zal hier
geen theorie volgen over het wezen en de grenzen van
het eigendomsrecht. Maar er zijn zo van die gevallen
waar een op al deze gebieden ondeskundige staatsburger
toch over zit te piekeren als hij de krant leest. Een daar
van is het wetsontwerp om, ter bescherming van de
natuur, 360 hectare particulier bosbezit in Lage Vuur-
sche en de Bilt te onteigenen, krachtens artikel 41 der
Onteigeningswet.
Het gaat om een belangrijk deel van het toch al niet
grote bosgebied in het noordelijk deel van de Utrechtse
heuvelrug, tussen de dichtbevolkte Gooise gemeenten,
Utrecht en Amersfoort, op vrij korte afstand van Am
sterdam. Het zijn heel mooie bossen, met jonge en oude
hout op standen, met naald- en loofbomen en het enige
heideven dat in de omgeving is overgebleven: het Pluis-
meer. Behalve de grote betekenis die het voortbestaan
van het bosgebied voor de omgeving heeft uit een oog
punt van natuurschoon en voor een goede begrenzing en
afscheiding van de bevolkingscentra, is ook de natuur
wetenschappelijke waarde aanzienlijk. Zouden de bossen
goed worden beheerd, met deskundige aanplant als er
om dringende reden gekapt moet ivorden, en alle andere
zorgen die nodig zijn om de grotendeels niet-materiële
belangen naar behoren te dienen, dan zou het wetsont
werp naar alle waarschijnlijkheid niet zijn ingediend.
Maar, zo kan de verdediger door dik en dun van het
eigendomsrecht zeggen: of iemand zijn bezit goed of
minder goed beheert, is zijn eigen en hoogst particuliere
zaak. Waar blijven we als de overheid de eigenaars van
onroerend goed zodanig onder curatele stelt dat ont
eigening dreigt wanneer zij van ambtelijke zijde geen
voldoende cijfer op hun rapport krijgen? Waar blijven
we met de bevoogding en betuttelarij wanneer niemand
meer baas is op zijn eigen grond en in zijn eigen
huis?
Dat zijn de gevoelens die door dit wetsontwerp worden
geprikkeld, oeroude sentimenten van onafhankelijkheid
en bezitsrecht, gevoed en gegroeid in feodale verhoudin
gen met nog weinig mensen en veel ruimte in de natuur.
Het is voor velen moeilijk om zich te realiseren dat wij
in Nederland in zekere zin in heel Westeuropa
wat het gebruik van gebouwen en terreinen betreft met
een historische, architectonische, landschappelijke of na
tuurwetenschappelijke waarde, in een distributietijdperk
zijn gekomen en zullen blijven. Er is te weinig voor te
veel. De overheid heeft te waken dat het weinige niet
vermorst wordt; dat er, om een scherpe vergelijking met
de oorlogsomstandigheden te gebruiken, geen vernieti
ging van voorraden plaats vindt en geen zwarte handel
wordt gedreven.
Dat is ook de principiële betekenis van de uitspraak
welke de Kroon onlangs deed inzake een beroep van in
gezetenen van de gemeente Gorssel tegen een besluit
van GS. waarbij een uitbreidingsplan: gedeeltelijk werd
goedgekeurd. De appellanten voerden aan dat wanneer
volgens het plan het Eesterloo ten oosten van de IJssel-
dijk een natuurreservaat wordt, dit hun zal beletten de
gronden te ontginnen, zand te winrten of de bouw van
zomerhuisjes toe te staan. Zij achten dit een onjuiste
hantering van de woningwet; uitbreidingsplannen wor
den vastgesteld krachtens de woningwet, dus in het be
lang van de volkshuisvesting. De Kroon besliste evenwel
dat het allerminst in strijd met deze wet is om ook reke
ning te houden met andere, met de volkshuisvesting
samenhangende belangen, zoals het behoud van een na
tuurgebied. Het gebied is, volgens deze uitspraak, boven
dien van zo grote natuurwetenschappelijke waarde dat
de belangen van de appellanten dienen te wijken. Deze
belangen zouden een eeuw geleden volkomen gerecht
vaardigd zijn geweest: half zoveel inwoners, grote reser
ves aan ruimte, waarom zou een grondeigenaar geen
zand winnen, grond ontginnen of zomerhuisjes bouwen?
Het is een vreemde zaak dat het eigendomsrecht, deze
grondslag van onze samenleving, op zijn grondvesten
wankelt zonder dat het beginsel wordt aangetast, alleen
door kwantitatieve veranderingen. Of eigenlijk ook niet
zo vreemd als mén bedenkt dat één brood voor tien
hongerige mensen een wezenlijk andere zaak is dan tien
broden voor één hongerig mens.
In het eerste geval moet er verdeeld worden, in het
tweede mag de eigenaar van het brood zijn gang gaan,
ongeremd 'en onbelemmerd in de uitoefening van zijn
recht. Dat zijn tenminste zo de losse gedachten van een
niet juridisch enz. geschoold staatsburger
G. B.
