107
Zou het Venetiaanse stadsbeeld in de toekomst bepaald moeten worden door auto's over door demping verkregen straten?
gerij, door de constructieve algemene beschouwingen
van de Nota-Binnenstad van B. W. Het is voor
iemand die, als schrijver dezes, actief aan de strijd
heeft deelgenomen, moeilijk om het resultaat objectief
te beoordelen. Men kan wel vaststellen dat zonder
dergelijke „uitvallen" de in hun schoonheid belaagde
steden al verloren geweest zouden zijn. Het zijn ge
wonnen slagen in een strijd die voortduurt, spectacu
laire hoogtepunten die even in het frontpaginanieuws
doordringen en de vluchtige krantenlezer gerust
stellen. De insiders weten dat er voor deze gerustheid
nog weinig reden bestaat. De uitslag is onzeker maar
zal, gezien de acute bouwvalligheid van een groot
deel der in het geding zijnde bebouwing, in enkele
decenniën vallen. En om de eindoverwinning te be
halen zijn solider argumenten nodig dan de verwijzing
naar het vreemdelingenverkeer als inkomstenbron.
Uiteraard is deze voor Venetië belangrijker dan voor
Amsterdam, maar de gangbare voorstelling „Venetië
leeft van het toerisme" komt niet overeen met de
werkelijkheid van het moeizame transformatieproces
dat gaande is sinds de ondergang der oude republiek.
De eerste helft van de 19de eeuw was voor Venetië
ook hier toont zich een merkwaardige parallel met
Amsterdam een periode van stilstand en econo
mische achteruitgang. Handel en scheepvaart ver
liepen, en er heerste grote werkloosheid. Ten einde
Venetië weer in te schakelen bij het goederenvervoer
werd in 1846 de spoorbrug gebouwd, en werden daar
bij aansluitend aan de westzijde der stad nieuwe
havenbekkens aangelegd door aanplemping van
terrein voor kaden en emplacementen. Deze goed
bedoelde pogingen van overheidswege eerst door
de Oostenrijkse bestuurders, daarna met kracht
voortgezet door de Italiaanse regering hadden
echter ook tot gevolg dat zich tal van industrieën
in de stad vestigden. Industrieën groeien uit van
ambachtsbedrijven, die zich nog wel in het kader
van een oude stad voegen, tot ruimtevretende organis
men: ruimte voor de bedrijfsuitoefening, ruimte voor
transport, ruimte voor huisvesting van hun personeel.
Waar vindt men die ruimte in Venetië of in de
Amsterdamse binnenstad In oude, voorname huizen,
die dan verknipt of uitgebroken worden, door demping
van waterwegen en op de weinige open plekken, de
tuinen die zo bitter nodig zijn om in de stenen
stad wat openheid en groen te houden. Dit proces
is versneld door de aanleg van de brug voor auto
verkeer van Mestre naar de Piazzale Rome in 1933,
waar de auto's in het kolossale garagegebouw gepar
keerd kunnen worden, en het heeft zich na de oorlog
gemanifesteerd in een hoogst bedenkelijke speculatie-
bouw en in verhoging van bestaande gebouwen waar
door zowel het profiel van de stad als de licht- en lucht-
