en het
duurzame
19
sociaal-economische aard.
En toch komt de vraag
terug, de ietwat geërger
de vraag: waarom zouden
wij het nu niet op onze
eigen manier kunnen Het
kost onze generatie, op
gegroeid in een eeuw van
nog nooit eerder getoonde
wetenschappelijke en tech
nische vooruitgang, moeite
te aanvaarden dat zij op
andere punten achteruit is
gegaan, niet wat het in
dividuele talent betreft
maar in algemeen vorm
gevend vermogen.
Misschien kan de over
weging dat wij leven in een
tijd van snelle verande
ring hierbij nuttig zijn. De
vorige telefooncentrale aan
de Herengracht bestond
maar enkele tientallen ja
ren. De nieuwe is minder
grof, maar groter en een sieraad van de Herengracht
is het evenmin. Wie er langs loopt en omhoog kijkt
ziet een flauw geknikte kroonlijst yan geperforeerde
betonplaten, als een zig-zag gevouwen karton met
gaatjes. Het geheel maakt een goedkope indruk. Het
is, hoe solide ook geconstrueerd en hoe perfect de
technische outillage ook zijn moge, een tijdelijk ge
bouw dat architectonisch minstens zo vlug veroudert
als de machines die het bevat functioneel verouderen.
Komt dezelfde wandelaar echter langs de Klove
niersburgwal en staat hij stil voor het huis dat Ving-
boons in 1642 bouwde voor Joannes Poppen, dan
ziet hij een gevel oprijzen, die ruim driehonderd jaar
na zijn ontstaan nog even rijk en prachtig is als toen.
Dat elk detail, de zandstenen kapitelen en guirlandes
zowel als de profielen en consoles van de kroonlijst,
met vakkundige zorg zijn gemaakt, is niet het be
langrijkste. Er zijn in de 19e eeuw vele overdadig
gedecoreerde gebouwen ontstaan waarvan men het
zelfde zou kunnen zeggen. Bij verbouwing wordt
dan vaak met gelukkig gevolg het een en ander
vereenvoudigd. Hoe vaker men echter omhoogkijkt
langs de gevel van wijlen Joannes Poppen, des te over
tuigender blijkt de wonderlijke eenheid van construc-
foto's: W. M. Zilver Rupe)
Detail van het huis van Joannes Poppen, door Vingboons, 1642.
tieve en decoratieve elementen. Elk onderdeel heeft
zijn plaats en kan niet worden gemist; het is rijkdom
zonder overbodigheden, verfijning die de grootheid
en de kracht niet verzwakt, voornaamheid zonder
ijdele praal. Na drie eeuwen spreken deze kwali
teiten nog even duidelijk als toen Vingboons hier aan
het werk was. Niemand zal kunnen zeggen dat het
huis van Poppen architectonisch verouderd is, het was
mooi en het blijft mooi. Daarom is het welbeschouwd
onzin om een dergelijk gebouw als niet-van-onze-tijd
te bestempelen. De schoonheid van de Amsterdamse
binnenstad in haar aanleg en monumentale bebou
wing behoort tot het kostbaarste en duurzaamste be
zit van onze generatie. Terzijde van alle tijdelijk
heden van het snel-veranderende moderne leven in
mode en huisraad, transportmiddelen en behuizingen
hebben wij het vruchtgebruik van een tijdeloze er
fenis. Ziedaar een antwoord (één van de vele ant
woorden) op de vraag waarom het nieuwe bouwen
zich niet onbelemmerd door bepalingen en toezicht
zou mogen manifesteren ten koste van de historische
omgeving: omdat het onredelijk is het duurzaam
waardevolle prijs te geven voor het voorbijgaande.
G.B.
