interessante rhythme van ver
nieuwing en verval vinden wij
overal terug.
Bij het beoordelen van de toe
stand waarin een gebouw ver
keert moet men een onderscheid
maken tussen verval dat ver
oorzaakt is door het ontbreken
van het normale- of grote on
derhoudswerk of door een con
structieve afgeleefdheid.
Het eerste geval, waarbij het
pand er dikwijls veel minder
toonbaar uitziet, is niet vanzo'n
ernstige aard als het laatste.
Over het algemeen zullen de
sociale vervalverschijnselen het
bouwkundig verval sterk bevor
deren; vooral het uitwonen van
Naast deze sociale vervalverschijnselen staat het de huizen wordt er sterk door in de hand gewerkt,
bouwkundig vervalproces. Ook dit is meestal niet Wij treffen vele gevallen aan, waarbij een oud huis
zo'n enkelvoudig gegeven als men geneigd is te in gebruik genomen werd voor zeer slecht passen
denken. Het normale onderhoud, zoals de kleine de doeleinden en door jarenlang wanbeheer geen
reparaties aan dakbedekking, goten, vensters en onderhoud meer kreeg en zodoende op het eerste
deuren en ook het schilder- en voegwerk is een zich gezicht tot op de draad versleten lijkt. Bij nadere
steeds herhalende verzorging die ieder gebouw beschouwing blijkt dan dat het pand constructief
eist. nog intact is en men volstaan kan met een algehele
Groot onderhoud zou men de werkzaamheden herziening van vloeren, muren, plafonds, trappen;
kunnen noemen die slechts één of tweemaal tijdens deuren enz. Hoeveel kosten hieraan ook Verbon-
de levensduur van een pand voorkomen, zoals het den mogen zijn, toch zijn dergelijke gevallen tot in
vernieuwen van de kap, topgevels, stoep ed. Deze
noodzakelijke herstellingen zijn vaak het uit
gangspunt voor ingrijpende verbouwingen waar
bij ook het inwendige veranderingen ondergaat.
Tenslotte is soms herstel nodig van de construc
tieve delen van een bouwwerk, als funderingen
muren en balklagen. Deze zeer omvangrijke re
paraties kwamen bij de gewone huizen zelden voor.
Als dergelijke herstellingen noodzakelijk bleken
ging men meestal tot nieuwbouw over. Doch bij
grotere bouwwerken zoals kerktorens heeft men
vaak belangrijke constructieve herstellingen toe
gepast.
Wanneer wij de geschiedenis van een willekeurig
huis nagaan, dan blijken er buiten de steeds weer
kerende onderhoudswerkzaamheden, die hun spo
ren nagelaten hebben in talrijke verflagen e.d.,
steeds enkele grote herstellingen te hebben plaats
gevonden. Zo werd meestal eenmaal per eeuw
ieder huis opgeknapt en gemoderniseerd. Dit
24
De Zandhoek vóór de restauraties
In het voorhuis van Zandhoek 4 (het derde huis op de foto blz. 26)
foto Monumentenbureau Amsterdam
