behoorde het toe aan Johan van Oldcnbarncvclt,
de beroemde Raadpensionaris van Holland, vanal
het jaar 1611 tot aan zijn dood in 1619. Van
Cronenburgh, sedert 1122 een kasteel, gelegen nabij
Locncn en bekend als een bezit van Gerard van
Velsen, een der moordenaars van Floris V in 1296,
zijn bijna geen sporen overgebleven; alleen is op
het terrein de omtrek van de fundering nog aan te
wijzen. Ook het slot Vreeland, dat Bisschop Hen
drik van Vianden in 1253 begon te bouwen en
dat de kern werd van het later ontstane dorp Vree
land, is sedert 1529 gesloopt. Bewaard is gebleven
het kasteel Nederhorst, hetwelk dagtekent uit de
13c eeuw en geen veel bewogen leven heeft gekend.
De 17c ceuwse gevels met hun kruiskozijnen ver
tonen zich nog heden in goede staat aan de Rceder
Vaart. Het monumentale hek van smeedwerk in
Lodewijk XIV stijl, van 1730 is een sieraad aan
de Vecht.
Aan de monding van de Vecht praalt in ongekende
luister het Muiderslot daterend uit de 13c eeuw.
Het herinnert aan Graaf Floris V, die in zijn eigen
kasteel gevangen werd gezet in de zomer van 1296
en aan Pieter Corneliszoon Hooft, schrijver der
„Ncderlandschc Historiën" met zijn „Muider-
kring".
Een geheel ander karakter heeft de periode,
welke nu volgt, die van de Zegepralende Vecht.
Niet moed en kracht, waarvan kastelen spreken,
maar praal en pracht gaan zich nu vertonen. De
Vechtstreek wordt het paradijs voor de Amster
damse kooplieden, die in de drukke handelsstad
hun patricische huizen hadden aan de bekende
grachten. In de trant van hun stedelijk verblijf
lieten zij buitenplaatsen aanleggen aan de Vecht
stroom met een luister, welke alle beschrijving te
boven gaat. Van de stad Utrecht af tot nabij het
dorp Vreeland trof men tussen de jaren 1650 en
1800 een eerbiedwaardige reeks landhuizen aan,
van groots en deftig aanzien, met fraaie tuinaanleg,
kostbare waterwerken, terrassen, bassins en volières,
met lanen van symmetrisch geplaatste bomen, ge
schoren hagen en talrijke beelden en monumenten.
Voor het Vechtsc paradijs werd de stijl van de abt
Le Nótre getrouw gevolgd, die in Versailles op zijn
best is te genieten, maar die ook hier is toegepast
op een wijze, welke alle bewondering moet af
dwingen. Onwillekeurig wordt de opmerkzaam
heid getrokken door de symmetrie, welke overal in
zulk een aanleg heerst. Om een juiste indruk te
krijgen van zulk een lustwarande moet men zijn
toevlucht nemen tot het prachtwerk: „De zege-
praaiende Vecht, vertoonende verscheidene Ge-
sichten van Lustplaatsen, Heerenhuysen en dorpen,
beginnende van Utrecht en met Muyden besluy-
tende", waarvan vier uitgaven verschenen van
1719-1791.
Deze tuinaanleg is verdwenen, maar gebleven is
een aantal monumentale huizen met hun hekken,
welke laatste staaltjes zijn van de bijzondere
sneedkunst van die tijd.
Rijk geornamenteerd is het hek van het Huis
Roozendaal bij Zuilen; fraai is dat van Doorn-
burgh bij Maarssen; monumentaal is dat van het
kasteel Nederhorst, wat reeds vermeld werd, maar
het meesterstuk bij uitnemendheid is het hek van
Vreedenhoff bij Nieuwersluis. Het werd ver
vaardigd door C. Lautenschlager omstreeks 1760.
Het ijzer kwam uit Zweden, waar de heer Trip,
een der vroegere eigenaars, ijzermijnen bezat. Op
een stuk land aan de overzijde van de weg werd de
smidse gebouwd, waar het kunstwerk gesmeed
werd. Het is te begrijpen, dat dit hek aan arbeids
loon en materiaal duizenden guldens zou kosten,
maar veel meer nog dan waarop gerekend was,
heeft de bewoner van Vreedenhoff moeten betalen.
Het hek was gereed in al zijn onderdelen, maar ge
plaatst was het nog niet. De heer Trip beweerde,
dat bij de aanneming van het werk ook bepaald,
althans bedoeld was, het stellen van het hek ter
plaatse. De aannemer beweerde slechts verplicht te
zijn tot het smeden. Een proces volgde, dat lang
duurde en 30.000 gulden verslond. De heer Trip
heeft er een duur hek aan gehad -de overlevering
zegt een ton gouds- maar beroemd is het en zal het
nog lang blijven.
Van dc reeks lustwaranden, welke praalde tussen
Utrecht cn Vreeland moeten in het bijzonder ge
noemd worden: het vermaarde Zijdebalen van dc
zijdefabrikant David van Mollem, dat vanaf 1681
tot 1819 lag bij de Knollenbrug bij Utrecht,
Goudcstein bij Maarssen, bekend uit de tijd toen
het bewoond werd door de Amsterdamse burge
meester Huydecoper van Maarsseveen; de schilder
achtige ridderhofstad Oudaen bij Breukelen met
haar houten ophaalbrugje, toekomend aan jonk
vrouw Constantia Maria Quarles van Ufford en de
buitengewoon aantrekkelijke huizen aan de linker
oever tussen Breukelen en Nieuwersluis: Vijver
hof, Over-Holland en Rupelmonde, toonbeelden
van de voornaamheid der zegepralende Vecht.
De weg vóór Over-Holland draagt de naam van
Mennistenhemel en heeft een buitengewone be
koring. Hij houdt de herinnering gaande aan de
Mennisten, rijke doopsgezinden uit Amsterdam,
die in dc 18e eeuw hier bij voorkeur hun zomer-
oord zochten.
Op dit vluchtig overzicht volgt de laatste periode,
die van de steeds attractievolle Vecht.
De algemene economische verarming in het begin
41
