Ds. A. L. BROER
GEUREN EN GELUIDEN
Tot dusverre heeft Heemschut daar misschien nooit
zo bij stilgestaan. Onbewust echter zal het wel in
ons geleefd hebben. Altijd wel, en de laatste jaren
steeds meer, dit, dat wij niet alleen tegen afbraak
en demping, tegen schennis en verminking van na
tuur en landschap hebben te strijden in de gewone
zin van deze woorden, maar dat wij dat in de aller
ruimste zin moeten doen. Tot de bedreigingen van
de rust, de harmonie, de zuiverheid, de schoonheid
van natuur en landschap behoren steeds meer ook
de geluiden en de geuren.
Een zeer belangrijk element van ons natuurgenot
is het geluid of de afwezigheid daarvande stilte.
Het geluid. Het geneur van een koe in het avond
land. De roep van kievit en grutto over de voor
jaarsvelden, van de houtduif in het lentebos. Het
geluid van de haarhamer op de zeis op het boeren
erf in de zomeravond. De klokken van Hemony
over Amsterdam. Al deze en zovele andere gelui
den. En de stilte, daartussen door, daarachter, door
deze geluiden verdeeld en geaccentueerd. De ver
rukkelijke, de troostende, de heilige stilte.
Een ander belangrijk element in de natuur is de
geur. Van het pas gemaaide gras en het rijpende
hooi. Van munt en kalmoes aan de waterkant. Van
herfstblad en dennelucht. De specifieke geur van
vriezend weer en van dooitijd. De geur, die er ook
zo volkomen bij behoort, van de mestkar over de
velden. De geur van bos en heide, van het aard
appelland en het bollenveld.
Het is met deze geuren en geluiden, deze oer-geu-
ren en oer-geluiden als met al het andere dat door
de eeuwen heen zuiver gebleven is. Boerenhoeve en
landhek. Hark en schop en kruiwagen. Zeis en sik
kel en molen. Het is schoon en goed en vol harmo
nie.
Eeuwenlang is dat zo gebleven tot het bederf der
laatste decennia kwam. Nu moeten wij strijden
voor moerassen en heiden en tegen (sommige) ont
ginningen. Vóór molens en tégen windmotoren.
Voor daken van riet en pannen en tegen asbest en
golfijzeren platen. Vóór stijl en tégen kitsch. Voor
oude grachten en tegen demping. Nu moeten wij
strijden, dat behoort er ook bij, tegen alles wat ook
met geur en geluid de sfeer van stad en land, van
natuur en landschap steeds meer dreigt te verpes
ten.
Hilversum, gezocht als tuinstad, werd bij bepaalde
weersverschijnselen, doordat het behalve tuin- en
radiostad, gedeeltelijk ook fabrieksstad is (gelukkig,
dat geeft er leven aan), bedorven door de akelige
lucht, vooral van een essencefabriek en een koffie
branderij. De gemeenteraad en B. W. hebben
zich er mee bemoeid en er zijn thans (dat blijkt dus
te kunnen!) maatregelen genomen, om, naar het
heet en naar wij hopen, deze verderfelijke en hin
derlijke geuren weg te werken. Een soortgelijke
hinder veroorzaken nog altijd in de pittoreske
Gooise omgeving van Wasmeer en Anna's hoeve de
rioolluchtjes van de vuilverwerking in de nabijheid.
Dit zijn een paar voorbeelden van wat ook elders
voorkomt en intense bestrijding verdient.
Grote hinder veroorzaken ook de geluiden van
sportvliegtuigen en bromfietsen, deze beide de laat
ste tijd steeds meer. In de omgeving van Hilversum
alweer is het lawaai van de vliegtuigen van het na
bije sportvliegveld over bos, heide en waterland
uiterst hinderlijk. Zij vliegen niet als gewone vlieg
machines en straaljagers zeer vlug voorbij, maar
cirkelen in een betrekkelijk langzaam tempo over
een tamelijk beperkt gebied voortdurend in het
rond, en maken vaak de indruk meer lawaai te pro
duceren dan strikt noodzakelijk is. Zou hun be- s
stuurders of de directie van deze sportvliegvelden
niet de wenk kunnen worden gegeven hun geluid
tot het minimum te beperken en zich bij voorkeur
boven het IJselmeer een behoorlijk eind uit de kust
te willen begeven?
Boven bromfietsen hebben auto's en gewone motor
fietsen (wee de open knalpotten overigens!) vóór:
ten eerste dat ze met hun lawaai en stank vlugger
weer verdwenen zijn, en ten tweede dat ze meest
rijden op toch al drukke en aan het snelverkeer vol
ledig prijsgegeven wegen, die de natuurliefhebber
niet bij voorkeur zoekt. De bromfietser, langzamer
en dus langer in je buurt, heeft bovendien een voor
keur voor fietspaden en vaak voor stillere wegen.
Bromfietsen op de toeristenrijwielpaden door bos
en heide zijn fataal. Deze rijwielpaden hebben
juist ten doel de toerist door stilte en eenzaamheid,
door ongerepte natuur met zijn stilte en zijn onbe
dorven geuren en geluiden te voeren.
Mogen wij in „Heemschut" een open oog (in dit ge
val een open neus en oorhouden voor de gevaren,
die ook hier het genot en de schoonheid der Schep
ping bedreigen en intensief zinnen op middelen om
ook hier ongerepte schoonheid te behoeden
23
