stuk ooilogsverlies, dat zovele eenzame boomgestal
ten of boomgroepen aan de heiderand, in het bouw
land, in het weidegebied en het duin gevallen zijn!
Het is er hier en daar ruimer door geworden, maar
niet levend ruimer, niet schoon ruimer, doch doods,
kaler en armoediger.
Dat door oorlogshandelingen, in Brabant vooral,
maar ook elders vele molens verdwenen, betekent
afgezien van het gemis der molengestalten zelf, ook
een stuk ruimteverlies, omdat evenals een eenzame
boom of bomengroep, ook een molen de ruimte ver
levendigt. Men zou dit wegvallen van molens, bo
men, kerktorens, eenzame hoeven hier en daar een
negatief verlies van ruimteschoonheid kunnen noe
men. Er is ook een positief verlies, ik duid het maar
even zo aan, al is de uitdrukking een contradictio in
terminis. Een schade die niet met de oorlog samen
hangt, in het algemeen ten minste niet, maar die
eerder in de laatste decennia is toegenomen. Daar
hebben we om twee in dit opzicht zeer verschillen
de landstreken te noemen, hier in het Gooi en in de
nabije Vechtstreek weinig last van, deze schade is
echter vooral in Friesland schrikbarend. Laat ik
met Friesland maar beginnen, om niet negatief
maar positief te kunnen eindigen.
Friesland, wijd land bij uitstek. Kent U de prach
tige schildering van Bertus Aafjes in zijn „Maria
Sibylla Merian" van dit gebied
Maar buiten de geheven muur
Ruist de oneindige natuur
Daar breekt het wijde Friesland open: Vergezicht achter de Zuidertoren van het Muiderslot
Een hemel vol azuur geslopen, fol°
Een laagland effen in het riet,
En knielende zover men ziet" ,h.f b°s "iet opvalt wordt in de ruimte direct
Er zijn vele gedeelten van Friesland juist in het hinderlijk. De bunker in het bos, al ras door plan-
meest karakteristieke deel, het watergebied, waar ^engroei gemaskeerd is aan het wijde strand een
het ongestoord genot der ruimte niet meer te be- !ellJke sta-m-de-weg. De lichtleiding, achter een rij
leven valt. Amerikaanse windmotoren en electri- omen vrijwe onzic t aar, s aat een wij verge
sche geleidingen, vaak zeer hoog en dominerend, zjcbt in het polderland stuk. In ons land van verge-
bederven het vergezicht rond Sneek en Akkrum, fichten zlJn extra voorzorgen en als het moet extra
Grouw en Heerenveen vrijwel alomeen gruwelijke kosten nodig om de ruimte te beschermen.
aantasting van het landschap, die zonder slag of Zoals onze lezers misschien bekend zal zijn is inmiddels
stoot doorgezet is en waar geen woorden voor te onder leiding en op initiatief van de Vereniging Vrienden van
vinden zijn. het Gooireservaat een groot deel van de vliegdennen uitge-
Dat is ons in het Gooi en in de Vechtstreek geluk- meid. Red.
kig goeddeels gespaard gebleven. Windmotoren
kennen we hier niet, wel nog enige echte oud-Hol
landse molens. En met de licht- en telefoonpalen en Als buitengewoon lid traden toe:
-draden schikt het ook, op vele plaatsen zijn ze in Mr A. Ridder van de Does de Bije, Amsterdam;
wijde omtrek niet te zien, al valt het te betreuren, J. H. Zeven, Groningen; N. Jonk, Amsterdam; H.
dat in de dorpen zelf—in een betrekkelijk onge- B. Koeslag, Batavia, L. W. Doude van Troostwijk,
rept oord als Kortenhoef bijvoorbeeld niet als in Amsterdam; P. F. H. M. Specken, Weert; H. W.
Giethoorn, om het landschap te sparen, de leidin- Herwig, Delft.
gen alle ondergronds zijn aangebracht. Als gewoon lid trad toe de Ver. Het Nederlandsche
Wijd land betekent gemakkelijk schendbaar land, Wegencongres, Den Haag.
37
