STADSSCHOON EN STADSSANERING
Bij het ter perse gaan van dit nummer waren er bij
de Bond Heemschut acht gevallen gemeld of in be
handeling van demping van stadsgrachten of
dorpsvaarten.
Het argument dat hierin wordt aangevoerd be
treft vrijwel altijd de noodzaak om snelverkeers-
wegen rond dan wel door de steden te leggen. De
zer dagen heeft de gemeenteraad van Amersfoort
het voorstel tot voorlopige vaststelling van het uit
breidingsplan voor de stadskern goedgekeurd.
Niemand zal Amersfoort's wens naar een recht op
vooruitgang betwisten, maar velen zullen ernstig
betreuren, dat juist Amersfoort, dat zoveel schoons
wist te behouden in dit uitbreidingsplan een groot
deel van de I4de-eeuwse vestinggracht wil opoffe
ren, omdat dit de gemakkelijkste manier is om de
zo gewenste snelverkeersweg te krijgen.
De nieuwe weg zal dè singel aan de Wijerstraat
volgen, langs de buitenzijde van de oude omwal
ling, zodat ook de juist gerestaureerde waterpoort,
de Monnikendam aan de weg komt te liggen, om
tenslotte aan te sluiten op de Hogeweg.
De vele dempingen uit de vorige eeuw hebben wel
deze les geleerd dat men thans, nu men afstand kan
nemen en een meer objectieve kijk op deze dingen
kan hebben, in het algemeen die dempingen be
treurt en kwalificeert als onherstelbare schendin
gen van het eens zo fraaie en soms nog zo gave
stadsschoon.
Wij menen dat nu dezelfde fout staat te gebeuren in
Amersfoort.
Binnenkort na bestudering der plannen hopen wij
hierop nader terug te komen.
Ook voor Gouda blijken ernstige plannen te bestaan
een deel van de grachten op te offeren. Hier spelen
nog andere dan verkeersfactoren een rol. De bin
nenstad van Gouda bezit nog steeds geen riolering,
zodat de grachten in deze behoefte moeten voor
zien. Door een vernuftig stelsel van spuien, het z.g.
„schuren", waarbij gebruik gemaakt wordt van
een verschil in waterstand tussen de onderscheidene
grachten en de IJssel werd het water van de bin
nenstad ververst. Vroeger was dit water zo zuiver,
dat er in de grachten "gevist werd. Wie nu in Gouda
komt, wordt getroffen door de ernstige vervuiling
van het grachtenwater. Hoewel in de oude stad een
veel geringer aantal personen woont, dan vroeger,
is de verontreiniging van het grachtenwater toege
nomen door het verhoogde watergebruik, dat lo
gisch gevolg is van het aanleggen van de water
leiding. Daarnaast dragen vele industrieën, waar
onder wasserijen en ververijen, met hun afvalwater
het hunne tot de vervuiling bij. Hier dienen dus
nodig voorzieningen getroffen te worden door de
aanleg van een riolering.
Maar ook leeft in Gouda de wens tot het aanleggen
van brede verkeerswegen, aansluitend op de be
staande grote wegen, en het tot standbrengen van
een verbetering van de verbinding met de markt,
daar de bestaande straten te smal zijn en het ver
keer niet kunnen verwerken.
De oplossing zoekt men ook hier weer in de
demping van de grachten, immers op deze wijze is
de aanleg van een riolering het goedkoopste en
wordt ruimte gewonnen voor het verkeer. Men
spreekt over demping van de Raam en het zo schil
derachtige Achter de Vismarkt en de Naaierstraat.
Wij zijn van oordeel, dat men onze oude steden,
veelal omsloten door vestingwallen, niet straffeloos
kan doorsnijden met asfaltbanen voor het autover
keer, zij verliezen daardoor het intieme karakter
dat het kenmerk van deze plaatsen is, terwijl op
grove wijze gezondigd wordt tegen de schaal der
aanliggende bebouwing. Een afschrikwekkend
voorbeeld heeft Gouda zelf, in de vorm van de ge
dempte Nieuwe Haven.
Bovendien zal ondanks deze autowegen verkeers
technisch lang niet altijd een bevredigend resul
taat bereikt worden. Het profiel van de wegen zal
in vele gevallen te gering blijken tenzij men op
rigoureuze wijze gehele straatwanden gaat slopen
terwijl tal van ongewenste maar nu eenmaal be
staande kruisingen verkeersmoeilijkheden zullen
blijven opleveren, omdat onze oude steden niet
gebouwd zijn voor het autoverkeer dat men thans
daar doorheen wenst te voeren.
Wil men het karakter van onze oude steden bewa
ren, en op deze wijze rustplaatsen van stedebouw-
kundige schoonheid in óns land behouden, dan zal
men een grens moeten stellen aan het autoverkeer,
en de industrievestiging in de binnenstad zoals men
die in Gouda nog veelvuldig aantreft moeten be
perken, opdat het transport probleem niet zonder
noodzaak vergroot wordt.
De Bond Heemschut werd van verschillende zijden
uitgenodigd om over beide kwesties advies uit te
brengen.
Onze Commissies Stad en Dorp zijn inmiddels aan
het werk getogen om de vele kanten die beide
vraagstukken hebben te bestuderen en rapport uit
te brengen.
48
In de vacantie zult ge in andere omgeving komen. Dat is
bij uitstek de gelegenheid om met anderen van gedachten
te wisselen over het behoud van schoonheid, over heem-
schutwerk.
Al ge dit overtuigend doet, moet het resultaat zijn: een
nieuw lid gewonnen.
