HEE MSCHTUT kenmerken te noemen. Dat zijn eerst als hoofdverdeeling de aloude waterlijsten, nu tot uitgemetselde lagen of muize- tanden vervormd. Dan de heele en halve kruisvensters, gemaakt van baksteen met drempels en middenstijlen van natuursteen, met glas-in-lood en met luikjes aan de onder lichten, nu niet meer van verweerd eikenhout, maar groen geverfd. De sierlijke muurankers worden nog steeds toe gepast voor verankering van de moerbalken en de gordingen van de kap, op de piekwaar deze de dakstoelen aaneengorden. Maar het levendigst is de omtreklijn van den geveltop. Deze bestaat uit beurtelings hol en bol gezwaaide rollagen, sluitende tegen staande uitmetselingen, die erboven uit steken als vroeger de Gothische pinakels. Bovenaan is veelal de ojiefsche vorm, maar elk voorbeeld is anders, geen twee zijn er gelijk. Deze geveltoppen getuigen van de traditie en tevens van de vindingrijkheid der makers, eenvoudige burgerbazen, die er niet aan dachten zich architect te noemen, maar die het werk van velen, die zich nu wel zoo betitelen, in de schaduw zetten. Voor beelden van deze soort gevels zijn in alle Geldersche steden. Te Zutphen zijn eenige goede voorbeeldende achtergevel van het reeds genoemde huis aan de Beukerstraat, gelegen aan de straat daarachter, verder aan de Laar straat 48 (afb. 7), een gevel van 1632, waarvan de top met twee holle en een ronde begrenzing aan weerszijden is afgewerkt. De achtergevel van dit huis is, hoewel wat verwaarloosd, een echte Geldersche tuitgevel. Een speelsch voorbeeld is de top aan de Sprongstraat 13 te Zutphen, verwant aan twee naast elkaar gelegen gevels te Deventer, aan de Hofstraat. Te Deventer is een ander aardig voor beeld aan de kosterswoning bij de Groote Kerk (afb. 6). Te Doesburg ziet men er eenige in de straten rondom de oude kerk. Buiten de gezwaaide geveltoppen bestaat ook een serie, die te beschouwen is als een samenvoeging met den tuitgevel. Dat zijn dan schuin begrensde gevels met eenige kleine tafeltjes, schouders geheeten. Vandaar dat dit type schouder gevel genoemd wordt. Te Deventer is er een aan de Asser straat 10. Deze vorm komt meer voor aan de achtergevels. Dan zijn ze veelal opgesierd met een hoeveelheid duiven- gaten, openingen met uitgemetselde aanvliegsteenen, om den duiven gastvrijheid te verleenen op de -vliering. In den loop der tijden en min of meer met de import- Afb. 5. Geldersche gevel met een Hollandschen top met Geldersche bewerking aan de Groenmarkt te Zutphen. Afb. 6. De kosterswoning bij de Groote kerk te Deventer.

Periodieken van Erfgoed Vereniging Heemschut

Heemschut - Tijdschrift 1924-2022 | 1942 | | pagina 9