HEEMSCHUT
7
het menschelijke te boven gaat. De natuur
breekt af, langzaam maar onverbiddelijk.
Wat goed gemaakt is zooals een bak-
steenen kaplaag weerstaat de eeuwen.
Wat slecht gemaakt is zooals een
fabriekmatig vervaardigd ding vergaat
spoedig. Doch de natuur is mild. Wat
aan oude bouwwerken ten onder gaat,
gaat in schoonheid ten onder, wordt pit
toresk. Zoo zelfs, dat het soms twijfel geeft
deze bijzondere schilderachtige schoonheid
op te offeren voor eene restauratie. Een'
goed uitgevoerde restauratie herwint echter
na korten tijd deze schoonheid. Daarvoor
is een weinig geduld noodig. De voor
gevel van het oudste huis was vlak na de
voltooiing van de restauratie veel te schoon
en te nieuw en te rood, zoo best was alles
schoongemaakt om te kleuren bij het nieuwe
metselwerk dat van echte oude steenen
gemaakt was. Om dit niet te sterk in het gezicht te brengen bleef de steiger,
met alle stof en puin, zoo lang mogelijk staan, zorgden regen en wind voor spatten,
druipen en bestuiven. Na eenige maanden was de geveltrap reeds zoodanig bijgekleurd
dat het te nieuwe er reeds af is en het geheel beter van kleur geworden is, de
baksteen zoowel als de natuursteen.
De techniek van restaureeren, de werkwijze eischt veel' ervaring. Al zijn de teeke-
ningen goed, dan kan met de uitvoering nog zooveel bedorven worden, zelfs op
het laatste oogenblik, zooals met de kleur van schilderwerk of met de voegen in
metselwerk. Het is opmerkenswaard dat nu, binnen het jaar na de herstelling, op
den zonnekant van den vestingmuur de muurleeuwebek zich wederom heeft vast
gezet om straks in 't vroege voorjaar te bloeien en in den nazomer de zaadjes
over te brengen naar andere plekjes op en tegen den muur, doch nooit op plekken
waar met portlandcement gevoegd is. Hoe 't wel moet en hoe 't niet moet, is niet
te onderwijzen. Dat is alleen te leeren door oplettend te zien en door bij het
tekortschieten aan schoonheid na te speuren hoe dit komt. Het is om deze reden
dat we nooit moeten schimpen op de veelal minder geslaagde restauratiën van
50 jaar geleden. De bouwmeesters die dit deden moesten de werkwijze nog leeren.
Zij echter hebben den weg gebaand, hebben de bouwwerken gered in een tijd
dat anderen ze afbraken. De Drogenapstoren is daarvan een voorbeeld.
Bouwgeschiedenis. De ommuring van Zutphen is tot stand gekomen in het laatst
der 14e eeuw. Men zal er vele jaren aan gewerkt hebben. In 1444 werd de
Saltpoort gebouwd, met een pleintje aan de binnenzijde ervoor en een brug over
De gevelvensters van den beganen grond
zooals zij achter de bemetseling voor den
dag kwamen
