42
HEEMSCHUT
De jongelui op de scholen leeren wiskunde, van driehoeken en veelhoeken, van
parallelopipeda en prismae, van a b en van x—y tot de derde. Wanneer de
schooljaren voorbij zijn bewaren zij de wiskundeboeken nog een aantal jaren op de
achterste boekrij van hun te diepe boekenkast en doen ze dan bij de eerstvolgende
verhuizing weg.
In mijn verzameling is een boek van 't jaar 1606, van PlETER COECKE VAN AELST.
Dat is een leerboek van de Bouwkunst. Dat begint met net zulke figuurtjes als 't
schoolmeetkundeboek, een punt, een lijn, een vierkant, een rechthoek; die heeten
daarin ouderwetsch en daar kan men dan grappen over maken. Doch op de
volgende bladzijde staat een deel van een bouwwerk met dezelfde figuren erin
geteekend. Waaruit men leeren kan waarvoor die figuren met A, B C D net
als nu, eigenlijk dienen. Dat wordt op de tallooze scholen in Nederland in onzen
tijd er niet bijverteld. Daar is een leeraar in de wiskunde en een in de bouwkunde
en die hebben niets met elkaar te maken; ze zien elkaar alleen ter schoolvergadering
In dat oude boek ziet men dan een plaatje van een poortje met schuine lijnen erin,
dat een kinderlijke uitleg geeft van evenwicht van steun en last en het geheim
openbaart van de schoonheid der oude poortjes. Ja, waarom zijn eigenlijk alle oude
poortjes mooi en waarom is er geen enkel ongeschonden oud bouwwerk dat leelijk is.
•Blader maar eens in oude boeken over Bouwkunst van VlTRUVIUS, VlGNOLA
van SYMON BOSBOOM, van PlETER POST, van HENDRICK DE KEYSER of wie
ge wilt. Zie de afbeeldingen van t Amsterdamsche stadhuis dat nu paleis gaat
worden. Dan zult ge zien dat de plattegronden dier gebouwen geweven zijn op
een stramien, geteekend zijn op een netwerk, veelal van kwadraten. Voor de
opstand komt daar veel meer bij te pas. Dat is een heele wetenschap, de
verhoudingsleer. En het is deze proportieleer die in de diepere lagen buiten de
gaven van den ontwerper het geheim is der Bouwkunstschoonheid.
Het Kruythuis van 's Hertogenbosch gezien uit het N -O. vóór het open terrein verpacht werd
