DE ASSUMBURG BIJ HEEMSKERK
HEEMSCHUT
„Habent sua fata castella", de op deze wijze veranderde
spreuk zou men overeenkomstig met recht van toepassing
kunnen achten op onze oude kasteelen in den lande en dan
zeker wel in het bijzonder op deze verweerde en rood-grijze
Kennemer edelmanswoning.
Want de Assumburg bij Heemskerk, een van de zeer
weinige overgebleven Hollandsche kasteelen, heeft een merk
waardig verleden achter den rug en tot veel plannen en
veranderingen heeft zij als object gediend.
De eerste sporen van vestiging van deze nederzetting zijn
wellicht reeds te stellen vóór de beginjaren van de He eeuw
en voorts moeten wij in de z.g. weer te Assendelft met een
daarop gebouwd huis, hetwelk schout GHERAET VAN
Assendelft in 1306 van heer Nicolaas van Putten
ontving, al het primitieve kasteel, het latere Assumburg
beschouwen. Misschien ook heeft het nog zelfs eerder
bestaan.
De familie VAN ASSENDELFT, langzamerhand tot de alleraanzienlijksten van Holland
opgeklommen, heeft haar bezitting hier in den loop der jaren steeds weten uit te breiden.
Het hoogtepunt daarvan werd zeker bereikt, toen GERRIT (IV) VAN ASSENDELFT, ridder,
president in den hove van Holland, het goed in 1546 zeer heeft verbouwd, verfraaid en tot
een waardig kasteel van veel aanzien heeft verheven, waaraan hij belangrijke sommen gelds
heeft moeten te kóste leggen. Heer GERRIT, die krachtens zijn ambt geregeld in den Haag
moest verblijven hij overleed daar op den St. Nicolaasavond van 1558, oud 70 jaar.zal
zijn zoo fraai verbouwde huizinge dus als zomerwoning gebezigd hebben.
Na den dood van de laatste bezitster uit den huize VAN ASSENDELFT, kwam het goed in
handen van de VAN RENESSE's. 2) Door verkoop in 1669 aan JOANNES WUYTIERS 3) over
gegaan en op diens aangehuwden vererfd, werd Assumburg in 1708 wederom verkocht,
thans aan den Amsterdamschen patriciër Mr. JEAN DEUTZ, die degene was, die het geheel
naar de smaak van zijn tijd zooveel mogelijk passend ingericht heeft en ook de omgeving
met parken en tuinaanleg smaakvol verzorgde. Lange jaren zijn de nazaten van den laatst
genoemde, leden van het handels- en bankiershuis Deutz de heeren en vrouwen van
Assumburg gebleven, totdat hunne erven het slot in 1911 zoo goed als geschonken hebben
aan het Rijk.
Sinds 1730 alleen des zomers als buitenhuis gebruikt, is aan het kasteel dat omstreeks 100
kamers telt, van lieverlede uitteraard niet zooveel zorg meer besteed als aan een woning,
welke voortdurend in gebruik is. Toen het kasteel vervolgens omstreeks 1840 geheel
onbewoond kwam te staan, werd de toestand er niet beter op. Een kleine halve eeuw later
trof men er nog meubelen aan, enkele familieportretten waren er blijven hangen. Het was
toen reeds een bekend uitspanningsoord: uit naburige plaatsen maakte men rijtoertjes met
Assumburg als einddoel. De 'tallooze handteekeningen op de wanden leveren wel ten duidelijkste
de getuigenis van dat bezoek van velen. Daarna nog kwam een tijd, waarin men allerlei
snoode plannen betreffende het oude gebouw heeft gesmeed; ja zelfs éér het tegenwoordig
provinciaal ziekenhuis te Sakkum, N.-H was tot stand gekomen, is inderdaad nog ernstig
102
RENAISSANCEKAPITEELTJE.
VAN DE VIERSCHAAR
