DE GEVEL HOUTMARKT TE HAARLEM
HEEMSCHUT
63
De bouwvallige gevel aan de Houtmarkt 17 te Haarlem had reeds sedert eenige jaren veler
aandacht. De Houtmarkt is voor dengene die Haarlem gebrekkig kent niet gemakkelijk te
vinden. Het is de rechter Spaarneoever dicht fc^ij de oude poort die de Amsterdammers
Amsterdamsche Poort en de Haarlemmers Spaarnwouder Poort noemen en slechts door een
achterstraatje toegankelijk. Heeft men de Houtmarkt en den gevel eenmaal ontdekt, dan
blijkt dat het stadstafreel op vele andere punten te zien is. Wanneer men staat op de brug
die over 't Spaarne gaat tegenover den Kouden biorn, ziet men het geveltje' recht in 't aan
gezicht tegen een prachtigen achtergrond van cle oude poort en hooge geveltoppen, een
stadsgezicht, dat slechts ontsierd wordt door den stadsleelijkett, de hoogste gashouder van Europa.
De oude gevel neeg niet voorover, gelijk het een pud-Hollandschen gevel betaamt, doch iets
meer. En doordat hij zich zoover voorover boog, was het middengedeelte binnenwaarts
gedrukt; aangezien de zijmuren zich daartegen verzetteden was dat middendeel holrond gedeukt.
En aangezien op den beganegrond de binnenmuur bezwaren had, was dat deel bolrond
geworden. Een bezichtiging terzijde vertoonde het'gevelvlak als een onontwikkelbaar opper
vlak uit 't leerboek der beschrijvende meetkunde met hoog daarop de honderden kilogrammen
zandsteen van het gebogen fronton ruim een halven meter buiten het grondvlak van den gevel
hangende. Hoe blijft zooiets hangen. Dat begrijpt niemand en toch blijft 't staan, valt niet.
Niettemin is het geraden stutten aan te brengen en geen instorting af te wachten.
De Vereeniging Haerlem gaf zich veel moeite den gevel te behouden, wist den eigenaar
te bewegen tot herstelling over te gaan en de^ze daad te bevorderen door een geldelijke
bijdrage. De Vereeniging Hendrick de Keyser droeg een klein deel van dezen last en de
Bond Heemschut een nog kleiner deel, vergezeld echter van „gratis advies". De aannemer
J. P. A. NELISSEN te' Haarlem stelde zich beschikbaar de werkzaamheden netto uit te voeren.
v
Zoo kon de herstelling ter hand genomen wordem
Eerst werd de gevel flink gestut en in een raamwerk van hout gepakt. Toen werd alles wat
los lag eraf genomen, hetwelk zich beperkte tot den bovensten meter van den top. Toen
werd, van boven naar onder, de gevel in gedeelten in den juisten stand gebracht. Dit
geschiedde door op de plek waarop het gevelvlak moest scharnieren aan de binnenzijde
sleuven te hakkendaarna werd met binnengeplaatste schroeftakels de beweging tot stand
gebracht. Heel langzaam en voorzichtig. Nadat een vak op zijn plaats was gebracht, werd
de scharniersleuf dichtgemetseld en een tweede j.vak onderhanden genomen. Het spreekt
vanzelf dat de verbinding aan zijmuren en ankers losgenomen werd en weer vastgezet moest
worden. Na deze eigenaardige technische behandeling werden losse onderdeelen, scheuren en
dergelijke met oud materiaal bijgewerkt.
Als sluitpost werden de leelijke ramen vervangen door nieuwe ramen met eenvoudige roede-
verdeeling en werd een eenvoudige nieuwe buitendeur aangebracht. Dat het onderraam zoo
zonderling dicht op de straat is komt doordat van Gemeentewege de kade kortgeleden opgehoogd is.
Zoo staat nu de aardige gevel Houtmarkt 17 tja Haarlem weer voor vele jaren, 't Is een
merkwaardig huis. Eind 17e eeuw. Een halsgevel met zijpilasters en voorspringende midden-
risaliet. Een type dat op 't eerste gezicht Amsterdamsch aandoet, doch waarvan geen voorbeeld
te Amsterdam voorkomt en dat ook te Haarlem upiek is.
De gevel is door de bewerking een plat vlak geworden, deugdelijk en sterk. Hij is iets
voorover blijven staan, waarom dat hoort zoo.
De onderpui is van later tijd. De oorspronkelijke pui zal een raamwerk van dik hout geweest
