2
HEEMSCHUT
tegen ontsierende reclame vastlegde en daarmede den keten sloot. Nu hebben naar wij meenen
alle provincies van Nederland een dergelijke verordening. Ten plattelande is nu het euvel
vrijwel bedwongen. In de steden is men ook aardig op streek.
Te Amsterdam is ten vorige jare een nieuwe precarioverordening gekomen. Wie had er aan
gedacht dat ook in deze richting schoonheidsbemoeiing was. Naast het euvel dat men nu iets
betalen moet voor steenen stoeppalen en dergelijke, zoodat deze straatmeubelen dreigen te
verdwijnen ten behoeve der algemeene vervlakking, ziet men nu de reclameborden minderen.
Voor een eenvoudig naambordplaatje naast de buitendeur van 20 X 50 cM. betaalt men f 3.
per jaar. Dan zal zoo'n groote plank wel ferm wat kosten en 't jaar erop is hij weg.
Lichtreclames langs de grachten zijn blijkbaar geheel verboden want die verdwijnen snel.
't Is een middel dat Heemschut vele jaren geleden reeds aanbeval; laat de reclamanten voor
hun gevelontsierende plankeborden belasting per M2. betalen, dan zal 't wel minderen; en
ziedaar, via de precarioverordening gebeurt dat nu.
Over behoud van oude bouwwerken heeft men toch nog vreemde begrippen. Bij de geveltjes
in 't Groot Heiligland te Haarlem, het onovertroffen pittoresque straatje, kan men ditleeren.
Eenige jaren geleden dreigden deze te vallen voor uitbreiding van het aangrenzend ziekenhuis,
de oude stichting waartoe die huisjes behoorden. Toen werden ze gered, de toppen hersteld.
Onlangs kwam het plan weer naar voren. Toen bleek dat de achtergelegen gebouwen reeds
zoover gereed waren, dat daarmede het bouwproject vast lag en de achtergevels en het
interieur der huisjes moeten vallen. De Haarlemsche Schoonheidscommissie en de Vereenigingen
deden wat ze konden, doch 't mocht niet baten. De vrij gave rij achtergevels, een serie
tuitgevels, werd gesloopt, de huisjes leeggebroken. Nu worden ook die gevels gerestaureerd.
Men moet dat gaan zien. Door 't smalle straatje zijn 't niet alleen de geveltjes doch het
geheele silhouet dat de schoonheid vormt, of liever vormde. De dakpannen, de fraaie oude
roode pannen worden eraf gehaald en hel-roode pannen neergelegd, van die beste; dat heet
Hollandsche pan, verbeterd modél. Daarmede is de kleur der dakvlakken bedorven. Voor
verbetering der waterafvoer zijn zinken vergaarbakken en afvoerbuizen aangebracht, elk
huisje één, zoodat het lang uitgerekte gevelsilhouet nu gearceerd is. De zitbanken zijn nieuw
gemetseld van machinale waalsteen met blauw-grijze cementvoegen. Hoe zijn zulke dwaas
heden mogelijk; zijn er nu» nog geen voorbeelden en is er nog geen leiding genoeg om
dergelijke fraaie objecten beter te doen behandelen, 't Is onbegrijpelijk.
Een Zondagmiddag voerde ons onverhoeds naar Volendam. Daar was in een der schaarsche
regenlooze dagen Volendam in glorie. Wat aan schoonheid van kleederdracht en folklore
bestond was uitgepakt. Een week te voren hadden we den Elsas doorkruist' en daar
geconstateerd, dat 't eenig Elsasser kostuum, behalve op de Koloniale Parijsche tentoonstelling,
in 't museum te Straatsburg te vinden was en voor de rest KREYMBORG en C. A. Dan
Volendam! Welk een schoonheid; 't was geweldig! En dat gaat nu straks alles weg. Te
Edam, waaronder Volendam als één Gemeente behoort, is een ambachtsschool in aanbouw
om die aardige Volendammer pofbroekjes iets anders te leeren als straks de vrije zee weg
is; dan worden ze öf fabrieksarbeider óf ze gaan weg. En toen de andere dag de
„Hilversum Holland, Algemeene Vereeniging Radio Omroep, voordracht van
een lezing gaf over de golvende graanvelden van de Zuiderzeepolders en er in de krant
gestaan had dat in Zeeland de graanoogst van 't vorig jaar nog in de schuur lag, toen
trokken we nijdig de stop uit dat radioding en hoopten op 'n Novemberstorm. Als moeder
natuur, die 't meer Flevo maakte, zich eens schrap zet, misschien maakt de schoonheid van
de boorden der Zuiderzee men leze er HENRI HAVARD eens op na nog 'n kans. A. K.