Luikenaren tegen hunnen Prins-bisschop, JAN VAN BEIEREN. Daar werd ook 18 Juni
1485, WILLEM, Graaf VAN DER Marck, bijgenaamd het „everzwijn, der Ardennen",
onthoofd op last van JAN VAN HORNE, die van uit het huis „De Windmolen" in de
Groote Staat, dat weerzinwekkend schouwspel aanstaarde. Dit schavot maakte deel uit
van de Luiksche jurisdictie. De terechtstellingen van de Brabantsche Schepenbank
vonden plaats aan den Noordwestelijken hoek van het Vrijthof, bij het Statenhuis.
Het Luiksche schavot werd in 1632 door de Hollanders afgebroken. Op het midden
van het Vrijthof, bevond zich vroeger eene fontein, die daar van 1603 tot 1615 werd
aangelegd. Het water werd verstrekt door eene bron bij Nekum, gemeente St. Pieter,
de St. Servatiusbron geheeten en door elzenhouten buizen, van ijzeren banden voorzien,
naar, het Vrijthof geleid. Tijdens het. beleg der stad door de Franschen in 1673 was
de fontein schier tot een puinhoop vervallen. In 1683 was men er op bedacht haar
te herstellen, doch dat plan kwam niet tot uitvoering. In 1733 eindelijk werden de
laatste steenen der fontein opgeruimd. Naast de St. Servaaskerk staat de Hoofdwacht
een gebouw van weinig beteekenis. Zij werd opgericht in 1737 ter vervanging van
de oude, die in de richting lag van de tegenwoordige hoofdwacht tot aan de Plateel
straat. Aan de zuidzijde van het Vrijthof prijkt één gebouw, algemeen aangeduid
door den naam van „Spaansch Gouvernement", omdat in den Spaanschen tijd de
gouverneurs der stad daar hun verblijf hadden. Het dagteekent uit de eerste helft der
16e eeuw en is m gothieken stijl gebouwd. Alleen het westelijk deel van den voorgevel
is nog vrijwel in den oorspronkelijken staat. In de venstertrommels prijken het gebeeld
houwde wapen van Keizer KAREL V en de zuilen van HERCULES met het devies:
„Plus oultre". Daartusschen zag men vroeger de medaillon-portretten van KAREL V
en FlLIPS II, zooals blijkt uit de nog bewaarde onderschriften. De borstbeelden werden
door de Fransche republikeinen verwijderd, terwijl de oostelijke helft van den gevel
geheel is vernieuwd.
HET VRIJTHOF TE MAASTRICHT ZOOALS HET THANS IS
I
