Gelderland
Nieuw leven havenerfgoed Doesburg
Schoorstenen en steenfabrieken
Technische adviseurs
Heemschut Gelderland proactief
Commissie planologie
Heemschut en de Stichting Industrieel Erfgoed Gelderland - Flevoland
(SIEGF) trokken samen met plaatselijke groeperingen op om te proberen
de laatste relicten van industriële bedrijvigheid in het havengebied van
Doesburg veilig te stellen. Dat lijkt aardig gelukt, de eerste schetsplannen
in de ontwikkelingsvisie zien er goed uit. Het havengebied is de laatste
jaren ingrijpend veranderd en het havenfront van de IJsselstad Doesburg
kreeg een andere skyline. De in de oorlog verwoeste, maar later her
bouwde toren van de laatgotische Sint Martinuskerk is, komend vanaf de
Veluwezoom, niet langer het belangrijkste oriëntatiepunt. Hoogbouw in
retrostijl is nu de blikvanger en domineert op één van de zichtassen. De
locatie van de Betoncentrale, die dit jaar zal vertrekken, wacht nog op een
tweede leven. Uitgangspunt is behoud van het authentieke karakter, met
een (her)ontwikkeling die gericht is op 'flaneren, recreëren en parkeren
aan de IJsselkade'. Centraal in de uitwerkingsplannen staat de uitbreiding
van de passantenhaven, met afmeerplaats voor historische schepen, en de
herbestemming van het industriële erfgoed dat herinnert aan de opslag
en overslagfunctie van het trasport ter water en over de weg. Belangrijke
erfgoedelementen zijn een loods van de Geldersche Tramweg Maatschappij
(GTW) uit 1932, de portaaldraaikraan uit 1970 van de Betoncentrale, de
rails van de kraanbaan, het plaveisel van kinderkopjes op de loswal, de
vultrechters en de plaatselijke kademuur. Zoals de plannen er nu uitzien,
worden ze allemaal ingepast. De gemeenteraad heeft een extra krediet
beschikbaar gesteld om de schetsplannen van het bureau Topia (voor stads
en landschapsinrichting) uit Utrecht op haalbaarheid te toetsen. Aan par
keren voor toeristen is een belangrijke functie toegedacht. De locatie van
de Betoncentrale is één van de drie entreegebieden tot de druk bezochte
historische binnenstad, maar toeristen kunnen hier hun voertuig nauwelijks
kwijt. Het schetsplan gaat uit van een capaciteit van 140 parkeerplaatsen.
In het Heemschut tijdschrift van augustus 2009 is in twee artikelen 'Steen
fabrieken in het Gelderse Rivierengebied' en 'Monumenten van industrieel
verleden' de problematiek belicht van de voortgaande sloop van steen
fabrieken en (solitaire) schoorstenen. De discussies over sloop, behoud,
integreren in de nieuwe uiterwaardenplannen hebben enkele schoorstenen
van de sloop gered. Als solitaire objecten zijn gerestaureerd de schoor
stenen van de steenfabrieken te Herwijnen en Afferden. Heemschut actie
resulteerde in restauratieplannen voor de schoorsteen en ovenruïne te Driel
en de schoorsteen Spijk II te Lobith.
Een technisch adviseur heeft zitting in werkgroep middeleeuwse kerkge
bouwen in Maas en Waal die de problematiek rond groep kleine middel
eeuwse kerken ter harte gaat. De Technische adviseurs zijn ook betrokken
bij discussies om de grote leegkomende kerkgebouwen in het Gelders
Rivierengebied te betrekken/integreren in plannen kultuurhus voor lokaal
hergebruik.
Wageningen Entomologie. Foto: Heemschut
Bedreiging boerderijen Haarwal en Haarweg aan de
noord- en oostzijde van de stad door onbeschermde
status. Foto: Heemschut
Proactieve aandacht voor bescherming van waardevolle destijds gemipte
dorpsgezichten in Druten, Afferden en Horssen. Deze zijn aan de
gemeenten voorgedragen.
Proactief reageerde de commissie met een artikel in de Gelderlander
op het verdwijnen en de sloop van landschappelijk fraai gelegen, oude een
voudige boerderijen, die worden vervangen door veelal witte villa-achtige
bebouwing die sterk afbreuk doet aan het landschap. Zo ook over het indu
strieel aanzien in het buitengebied. Er verscheen een artikel in de Gelder
lander en er werd naar de gemeente geschreven, betreffende het ontbreken
van erfbeplanting bij grootschalige nieuwbouw van veredelingsindustrie in
het buitengebied. Het buitengebied krijgt zodoende een industrieel aanzien
onder de dekmantel van landbouw.
De commissie planologie van Heemschut Gelderland is als gesprekspartner
betrokken bij een aantal projecten. Zoals Rondweg West: advisering
alternatieven Stichting 'West Nooit' aan bewoners (Hummelo, gemeente
Brockhorst). In de gemeente Rheden in het geval Landgoed Rhederhof
bij de bouw van 57 woningen op gedeelte landgoedterrein. De Rhederhof
heeft inmiddels nationale bekendhid gekregen met het tv programma Het
mooiste pand van Nederland. Het bestemmingsplan is in voorbereiding.
Tenslotte is de commissie nauw betrokken bij Riverstone, de ruïne van de
voormalige buitendijks gelegen steenfabriek. Hiervoor zijn grootschalige
bouwplannen voor wonen en recreatie.
14 Heemschut Jaarverslag 2009
