plaatsing op de rijksmonumentenlijst in aanmerking
komen te plaatsen op een gemeentelijke (aanvullende)
monumentenlijst. De publikatie van de model-monu-
mentenverordening 1988 door de Vereniging van
Nederlandse Gemeenten steunt de gemeenten in hun
streven deze eigen verantwoordelijkheid vorm te geven.
Talloze door de Bond Heemschut als cultuur
monumenten beschouwde objecten genieten van
rijkswege noch van gemeentewege juridische
bescherming. Het beschermde rijksmonumenten
bestand is slechts een selectie van het totaal aan
beschermenswaardige objecten. Noodzakelijk is het
dan ook dat de Bond Heemschut stimuleert dat de
Nederlandse gemeenten spoedig overgaan tot vast
stelling van een gemeentelijke monumenten
verordening en instelling van een gemeentelijke
monumentencommissie. Dit dan niet om als
gedecentraliseerde gemeente het vergunningenstelsel
van rijksmonumenten van de Minister van WVC over
te kunnen nemen (zoals vermeld ad 1maar om
monumentwaardige onbeschermde objecten aanvullend
te kunnen aanwijzen tot gemeentelijk beschermd
monument. De genoemde VNG-publikatie over de
gemeentelijke monumentenverordening, verschenen
in de Blauwe Reeks no. 74, verschaft alle nodige
informatie over verordening en beleid.
Indien een gemeente tot vaststelling van een
verordening overgaat teneinde een aanvullend
gemeentelijk monumentenbeleid te kunnen voeren,
zal de zorg van de in te stellen monumentencommissie
zich ook uitstrekken tot de inventarisatie en selectie
van de te beschermen gemeentelijke monumenten en
het adviesbeleid hieromtrent.
Reden voor de Bond Heemschut om de komende jaren
de gemeenten te activeren een dergelijke monumenten
verordening te doen vaststellen. Participatie van de
Bond Heemschut in een dergelijke gemeentelijke
monumentencommissie of het onderhouden van nauwe
betrekkingen met in dergelijke monumentencommissies
vertegenwoordigde locale/regionale organisaties is een
strikte noodzaak om op de hoogte te kunnen blijven van
de beleidspraktijk en om invloed te kunnen uitoefenen
op de inventarisatie, de selectie en op de beslissingen
aangaande de aanvullende gemeentelijke monumenten.
De gemeentelijke monumentenverordening is een nood
zakelijk instrument ter bescherming van landelijk gezien
tienduizenden onbeschermde cultuurmonumenten.
De Bond Heemschut zal de gebruikmaking van dit
instrument bij de Nederlandse gemeenten
stelselmatig gaan bepleiten.
Het beleid inzake de resultaten van het Monumenten
Selectie Project 1850-1940
De inventarisatie-resultaten van het MIP komen
langzamerhand in de openbaarheid. Talloze historisch
waardevolle panden uit de periode 1850-1940 zijn
inmiddels in woord, beeld en kaart gebracht. Het
vervolgproject, het Monumenten Selectie Project,
draait op volle sterkte. Honderd onderzoekers,
administratieve krachten en projectleiders in de twaalf
provincies en de vier grote steden werken aan het
project. Volgens verwachting zullen 15.000 van de
200.000 geïnventariseerde objecten, en tientallen
gebieden van bijzondere waarde voor rijksbescherming
in aanmerking komen. De Bond Heemschut zal zich
hieromtrent ten doel stellen met nadruk te bepleiten
dat de gemeenten, zodra de MSP-gegevens bekend
zijn geworden, de noodzakelijke maatregelen van
bescherming en zorg zelf nemen. De geregistreerde
historische bebouwing zal als toetsingskader van het
gemeentelijke vergunningenbeleid moeten fungeren.
Deze jongere cultuurmonumenten dienen net als de
oudere cultuurmonumenten coördinaten te zijn voor
de beleidsvoering inzake de ruimtelijke ordening, de
stads- en dorpsvernieuwing, de landinrichting en de
welstandszorg. De Bond Heemschut zal deze stelling-
name onder de aandacht van de gemeenten brengen.
Het welstandsbeleid
De verantwoordelijkheid voor het toezicht op de
welstand ligt bij de gemeenten. Welstandscommissies
brengen aan het college van burgemeester en
wethouders advies uit over nieuwbouw- en
verbouwplannen. De welstandscommissies dienen
deze plannen op basis van redelijke eisen van welstand
te bespreken, te beoordelen en te toetsen aan de te
verwachten ontwikkeling in de omgeving waar
gebouwd gaat worden.
De Bond Heemschut zal bevorderen dat de taak van
de welstandscommissies wordt uitgebreid. In plaats
van controle op ingediende bouwplannen achteraf,
zouden welstandscommissies al moeten worden
ingeschakeld bij het opstellen van structuurplannen en
bestemmingsplannen om de gewenste stedebouw-
kundige en architectonische kwaliteit zeker te stellen.
In de Vierde Nota op de Ruimtelijke Ordening wordt
ruimtelijke kwaliteit als één van de centrale thema's
van het toekomstige ruimtelijke beleid opgevoerd.
Ruimtelijke kwaliteit zal worden bevorderd indien de
gemeenten, geadviseerd door de welstandscommissies
nieuwe stijl, vanuit een integrale ruimtelijke visie
uitgangspunten en richtlijnen vaststellen. Een aldus
tot stand gekomen ruimtelijk kwaliteitsplan kan als
autonoom beleidsstuk een toetsingskader vormen
voor het bouwvergunningenbeleid. Een andere
mogelijkheid is het kwaliteitsplan onderdeel te laten
uitmaken van de toelichting op het bestemmingsplan.
De Bond Heemschut zal hiervoor in contact treden
met de Federatie Welstandstoezicht te Utrecht en zal
vervolgens deze voor de welstandscommissies nieuwe
taakstelling bij de gemeente bepleiten. Op instigatie
van de Bond Heemschut zijn in de jaren twintig de
welstandscommissies opgericht. Architectonische en
stedebouwkundige vormgeving staat thans gelukkig
volop in de belangstelling. Beleidsmatig vooraf
functionerende welstandscommissies zullen een
onmisbare factor kunnen gaan betekenden ter
bevordering van de schoonheid van stad, dorp en
landschap.
46
