Gelukkig hebben wij, door onze inbreng en in goede
samenwerking met onder andere de Rijksdienst voor
de Monumentenzorg, historische verenigingen van
deze zienswijze kunnen overtuigen en daardoor veel
kunnen redden. Een paar voorbeelden. Bij het oude
waterfront van Tiel wilde men een dijk verder rivier-
waarts brengen en vervolgens voor de stadsmuren (al
eeuwen de waterkering) een compleet winkelcentrum
bouwen. Men heeft nu vlak voor de stadsmuur
damwanden ingebracht en het winkelcentrum gaat
niet door. De schilderachtige dorpjes Veessen aan de
IJssel en Rijswijk aan de Lek werden ook met behulp
van damwandconstructies gered waardoor het visuele
beeld van deze dorpen nauwelijks is veranderd. Bij het
al jaren omstreden dijkvak Opijnen-Waardenburg
heeft men alle hedendaagse kennis ingezet om het
beeld zo veel mogelijk onveranderd te houden.
Honderden meters damwandprofielen zijn ingebracht.
De complete oude molen in Waardenburg is zelfs met
circa twee meter omhooggebracht. Het rooien van
erfbeplanting was meer regel dan uitzondering. In de
loop van het jaar hebben wij de waterschappen er van
kunnen overtuigen dat het zondermeer verwijderen
van erfbeplanting het beeld van de oude rivierdijken
enorm aantast en je als het ware de ziel uit het
landschap haalt. Hiermee wordt gelukkig steeds meer
rekening gehouden en er worden nu soms zelfs, met
succes, oude scheefgegroeide knotwilgen verplant. Van
provinciale zijde worden thans initiatieven ontplooid
om te komen tot wettelijk voorgeschreven beeld
kwaliteitsplannen voor dijkwoningen. Heemschut zal
daar nauw bij betrokken worden. Ook in financiële zin
komt er meer begrip voor cultuurhistorie. Heemschut
rekent het niet alleen tot haar taak dijkbebouwing te
beschermen, maar ook de omgeving van de dijk. Te
denken valt aan sluisjes, oude waterlopen, stads
gezichten, molens en historisch gegroeide elementen
in het landschap, zoals oude verkavelingspatronen
(kromakkers-rabatten) en oude verdedigingswerken
(fortificaties en schansen). Vandaar dat ook het
historisch-geografisch aspect bij natuurontwikkelings
plannen in de uiterwaarden scherp in de gaten wordt
gehouden.
In 1996 is de besluitvorming van de zogenaamde
tweede tranche dijkvakken gestart, te weten 211 km
over 28 projecten. Geschatte kosten 1,2 miljard. Dit
zijn de rivierdijken die in het jaar 2000 ook op het
veiligheidsniveau van 1:250 jaar gebracht moeten
worden. De besluitvorming volgens de Nieuwe Wet
op de Waterkeringen moet een Milieu-effectrapportage
(Mer) doorlopen. Het grote voordeel daarvan is dat
een onafhankelijke Mer-commissie de plannen twee
maal toetst en aanbevelingen geeft. Juist omdat de
Mer-commissie bestaat uit wetenschappers die geen
enkele binding hebben met de initiatiefnemers en
Bevoegd Gezag, zijn de plannen over het algemeen
zorgvuldiger dan tijdens de Noodwet. Dat betekent
niet dat Heemschut nu achterover kan leunen en de
zaak afstandelijker kan bekijken. Het verleden leert
dat onze waakhondfunctie onontbeerlijk is. Wij zullen
de Initiatiefnemers en Bevoegd Gezag steeds weer
opnieuw op htm verantwoordelijkheden moeten wijzen.
Aankomende jaren zal er door Heemschut dan ook nog
veel werk verzet moeten worden om deze doelstelling
te bereiken. Dit tot behoud van ons cultuurhistorisch
erfgoed.
Betuweroutenoord-oostelijke verbinding
Voor de noord-oostelijke verbinding, een as voor het
goederentransport per spoor tussen de Betuweroute en
de Duitse grens bij Oldenzaal, is een startnotitie neer
gelegd, waarin negen alternatieven worden beschreven.
De oplossingen variëren van het gebruik van bestaande
tracés tussen Arnhem, Zutphen en Oldenzaal tot
bestaande tracés met lokale aanpassingen en zelfs
een compleet nieuwe spoorlijn over de hele afstand.
Inspraakreacties werden gevraagd. In contact met de
Federatie Particulier Grondbezit, die namens een
aantal landgoedeigenaren reageerde, en de technisch
adviseur van Heemschut Overijssel, zond Heemschut
Gelderland een reactie, die zich beperkte tot het
Gelderse deel van de voorgelegde routes. De Overijsselse
Provinciale Commissie onthield zich achteraf van
reactie. In de informatie, die de startnotitie begeleidde,
ontbraken cultuurhistorische waarden als overwegingen
21
Waardenburg, de korenmolen werd ten gevolge van de
dijkversterking circa twee m.eter opgevijzeld (foto: R. Siebers)
