verdieping een verbinding met het linker bijgebouw. In de acht
tiende eeuw zien we hoe de voorname ligging van de trap in de
belangrijkste ruimte van het huis wordt opgegeven. De trap
wordt nu ergens in een zijkamer ondergebracht. Men slaagde
er niet meer in haar een duidelijke plaats in de plattegrond
te geven. Dat men voor het probleem van de trap niet tot een
fraaiere oplossing kwam, is wellicht ook het gevolg van de
omstandigheid, dat steeds meer huizen zonder verdieping ge
bouwd werden. Wellicht is het ook niet te gewaagd dit te
wijten aan de invloed van de Indonesische woningbouw:
Zowel het Soendanese, als het Javaanse huis had geen ver
dieping.
Het voormalige landhuis Goenoengsarie, dat reeds in het
vorige hoofdstuk werd genoemd, wijkt in opzet veel meer af
van het stadswoonhuis, dan de later gebouwde, hier boven
besproken, huizen van Jan Schreuder en De Klerk. Het is
jammer, dat de oorspronkelijke toestand van het landhuis
Goenoengsarie door de latere afbraak van de verdieping en
wijziging in verband met het gebruik als Chinese tempel, niet
meer nauwkeurig kan worden vastgesteld. Merkwaardig is de
aangebouwde voorgalerij (bij Jan Schreuder's huis lag een
terras aan de voorzijde) en de naar achter uitspringende zaal
met achtergalerij. Zowel voor- als achtergalerij hebben later
wijziging ondergaan.
Met het tweede huis, dat voor Reinier de Klerk meer zuidelijk
aan Molenvliet werd opgericht (no: II op ons kaartje, fig. 18),
en helaas niet meer bestaat, maakte de bouwmeester zich ge
heel los van de plattegrond van het stadswoonhuis (fig. 19).
Wel bouwde hij ook toen (omstreeks 1770) nog met verdie
ping. Een open achtergalerij zonder verdieping stond over de
volle breedte achter het huis. Daar voor bevond zich over de
volle breedte een binnengalerij, met aan weerszijden tegen het
huis aangebouwde kamers. Vervolgens een naar voren toe zich
versmallende middengang met aan beide zijden kamers, in een
waarvan zich de trap naar de verdieping bevond. Ten slotte
een open voorgalerij. Boven al die vertrekken loopt de ver
dieping door. Een dergelijke indeling van de begane grond
doet zich bij de huizen zonder verdieping uit dien tijd en wat
96
