Het monopolistisch handelssysteem der Compagnie leidde tot steeds verdere uitbreiding van haar invloedssfeer, om con currenten te verjagen of te weren. Door de successievelijke uitbreiding van het gezag der Compagnie over geheel Java en Madoera, waarvan Cornelis Speelman de grondlegger mag genoemd worden en ook door de invoering der cultures, in het bijzonder van de koffiecultuur, werd haar aanraking met de bewoners van Java nu ook intensiever. Maar datzelfde mono polistische handelssysteem stond de Compagnie feitelijk in de weg om haar taak als souverein over de onder haar gezag of invloed gebrachte gebieden naar behoren te vervullen. Onte vredenheid bleef dan ook niet uit. Te Batavia openbaarde die zich o.a. in de bekende samenzwering van 1721, onder leiding van Pieter Erberfeld, mesties, vermogend burger van Batavia. Deze opstand werd bloedig onderdrukt. Erberfeld werd met een groot aantal anderen terecht gesteld. Zijn huis werd ge raseerd, een gedenkteken geplaatst en bepaald, „dat aldaar nooit weer gebouwd mogt worden, tot aan het einde der eeuwen". Een zeer zwarte bladzijde in de geschiedenis der Compagnie en in die van Batavia in het bijzonder, vermeldt de gruwelen tegen de Chinezen, de „Chinezenmoord" van 1740. De toe voer van de Chinezen was te groot geworden. Velen liepen rond zonder middel van bestaan en maakten de omgeving van Batavia onveilig. De Regering nam daartegen willekeurige en onrechtvaardige maatregelen. Plotseling kwam men op het spoor van een samenzwering, een beraamde aanval van buiten de stad. Men vermoedde relatie's tussen vijandige Chinezen binnen en buiten de stadsmuren. In de boezem der Regering kwam de reeds bestaande tweedracht tot een climax. Een ernstige controverse tussen de G.G. Valkenier en de Raad van Indië, Baron Van Imhoff, speelde daarbij een betreurens waardige rol. De Regering kon de hachelijke toestand niet in de hand houden. Bij het dempen van de opstand, welke een zeer dreigend karakter had aangenomen, werden de erger lijkste gruwelen bedreven, het werd een progrom tegen de Chinezen. Duizenden hunner, onder wie stellig geheel onschul- digen, vonden de dood. Hun huizen werden geplunderd en 85

Periodieken van Erfgoed Vereniging Heemschut

Heemschutserie - Boekje 1941-1954 | 1954 | | pagina 88