70
stuk wordt behandeld een glorieuze, ja, in menig opzicht ook
een brillante, maar anderzijds tevens een wrede en nog primi
tieve tijd.
In het vorige hoofdstuk werd reeds vermeld, dat de nieuwe
Stadskerk reeds omstreeks 1670 bouwvallig was. Na moei
zame onderhandelingen kwam eindelijk in 1732 een orgel uit
Nederland, dat zó groot was, dat besloten werd om de toch
reeds bouwvallige kerk door een nieuwe te vervangen. Deze
nieuwe kerk, waarvan een houten model, dat waarschijnlijk
later naar Heydt's tekeningen vervaardigd werd, bewaard
was in het Stedelijk museum, deed denken aan de oudere
Lutherse kerk te Amsterdam. Ook thans was men met de aan
leg der fundering te lichtvaardig te werk gegaan, hoewel 700
palen werden ingeheid. Bij een aardbeving ontstond een zware
scheur. Ernstige gebreken kwamen in 1799 voor de dag. De
kern van het gebouw was achtzijdig, met zware pilaren op de
hoeken. Daarom heen was een couloir aangelegd. De koepel
met leien dak boven de middenbouw was met zijn lantaarn
een baken voor de zeeman.
Benoorden het begin van de Utrechtse straat werd op 1 Jan.
1673 de Portugese Binnenkerk ingewijd. Oorspronkelijk plat
afgedekt, verkreeg dit gebouw, dat enigszins deed denken aan
de Hollandse kruiskerk, een schuin dak. In 1808 brandde
deze kerk af.
De Portugese Buitenkerk, die werd ingewijd op 23 October
1695, was gebouwd ten behoeve van de Mardijkers volgens
een in 1692 goedgekeurd plan van de Fabriek Ewout Ver
hagen. Deze kerk was aan de Oostzijde van de stad gelegen,
nabij het begin van de weg naar 't fortje Jacatra. De poort-
vormige ingang met omlijsting van cormandelsteen bevond zich
in een der langswanden, ter weerszijden geflankeerd door twee
met bogen aan de bovenzijde afgesloten ramen. Het dak had
een aan alle zijden omlopende uitsteker. Inwendig schraagden
twee rijen dorische zuilen het plafond.
Met steun van de Gouverneur Generaal Van Imhoff, die
Luthers was, werd in 1749 de Lutherse kerk ingewijd, gebouwd
in de zuidelijke hoek tussen Amsterdamse gracht en Kali-besar.
Op de aan het slot van dit boekje opgenomen plattegrond
