hield alleen politie-toezicht, waartoe in 1655 wijkmeesters
werden aangesteld. Baliërs kwamen langzamerhand in aan
zienlijk aantal zich te Batavia en omgeving vestigen. Welk
percentage van de vrije Baliërs uit vrijgelaten slaven voort
kwam en welk uit vrijwillig van hun eiland gekomen Baliërs,
is niet meer na te gaan.
Tot de oudste bewoners der veste behoorden verder de
Bandanezen. Coen bracht, na zijn beruchte uitroeiing der be
volking van de Banda-eilanden in 1621, honderden Banda
nezen naar Batavia. Met Japanners, Pampangers en anderen
zijn zij in 1633 op pas drooggelegde gronden beoosten de
Kaaimansgracht en benoorden de Leeuwinnegracht, voortaan
Bandanees kwartier genoemd, gehuisvest. Zij leefden groten
deels van visserij en het halen van koraalsteen. Een deel van
hen nam het Christendom aan.
De zoeven besproken inheemse bevolkingsgroepen waren
„vrij". Daarnaast waren er slaven. In de archipel bestond van
ouds slavenhandel. Terecht verfoeien wij thans de slavernij
als strijdig met de primaire rechten van de mens. Op de hou
ders der slaven zelve heeft zij ook demoraliserend gewerkt.
Voor zover geen krijgsgevangenen, werden in de eerste be-
staansperiode der stad, de slaven voornamelijk uit Bengalen,
Arakan, Malabar en vooral de kust van Cormandel gehaald.
Oorlog, zeeroof en hongersnood leverden daar altijd hun
contingent. Met deze slaven kwam het basterd Portugees naar
Batavia. Dit taaltje was ingeburgerd, toen men in groter ge
tale slaven uit de archipel, uit Bali en Zuid-Celebes ging
betrekken. Volgens de wet mochten echter Javanen geen slaaf
zijn. Voor een algemene opstand onder de slaven behoefde
men niet bevreesd te zijn, vanwege de verschillende nationali
teiten onder hen, welke meestal niet met elkaar sympathiseer
den. In 1622 wordt echter reeds geklaagd, dat weggelopen
slaven in Batavia's omgeving op roof uitgaan. In de zeven
tiende eeuw is de behandeling der slaven meestal hard, hoewel
men wel bezorgd was voor hun kerstening. Zij werkten als
huisbedienden, zowel als ambachtslieden. Deze laatsten kregen
ook enige opleiding en als aanmoediging enig loon, zodat ze
soms zelf een zaakje konden opzetten en zich vrij kopen.
44
