aankomst op Java een aangename herinnering behouden heb
ben. Het is op zich zelf geen onaardige groep gebouwen,
bestaande uit een centraal gedeelte, bevattende eetzaal c.a.,
ter weerszijden waarvan logeerpaviljoens gegroepeerd zijn. De
situering is echter ook weer volkomen willekeurig, zonder
enige samenhang met de omgeving. Maar er is niets permanen-
ter dan semi-permanent. Toen omstreeks 1930 een einde aan
de oorspronkelijke bestemming kwam, werd het achtereen
volgens voor verschillende andere doeleinden gebruikt.
Ten zuiden van dit hotel vindt men een fontein en boom
beplanting, zo maar willekeurig geplaatst. Dit gedeelte van
het plein werd jaarlijks gebruikt voor de z.g. „Pasar Gambir",
een soort jaarmarkt. Er verrezen daar dan tijdelijke gebouwen
van bamboe en hout, gedekt met atap (vervaardigd van palm
bladeren), in geestige, aan verschillende Indonesische bouw
stijlen ontleende, vormen, met frisse kleuren verlevendigd.
Het was vooral de gemeente-architect Antonisse, die gedu
rende een reeks van jaren met veel smaak en fantasie een
steeds nieuw en boeiend geheel de „Pasar Gambir"-gangers
wist voor te toveren. Zijn werk werd na zijn pensionnering op
verdienstelijke wijze in overeenkomstige geest voortgezet door
architect Robert Deppe (gedurende internering tijdens de Ja
panse bezetting overleden). Zo was dan elk jaar dit hoekje
van het plein vol fleur en kleur, een genoeglijk kijkspel en
plaats van vermaak voor alle landaarden, jong en oud (zie
als voorbeeld afb. 34).
Het oostelijk deel van het plein, ten zuiden van het Fromberg-
park, werd bezet met sportterreinen van de B.S.C. (Bataviase
Sport Club), waarbij in 1936 een groot clubhuis verrees; ver
der verschillende voet- en korfbalvelden, de renbaan der
B.B.W.S. (Batavia-Buitenzorg Wedloop Sociëteit, 1905), en
een wielerbaan, 1936. In de zuid-oosthoek werden nog enige
semi-permanente gebouwtjes opgericht. Het geheel is dus zeer
rommelig en onoverzichtelijk. Het is niet overdreven van een
chaos te spreken. Ook de bebouwing langs de, het plein om
gevende lanen, veranderde in verband met wijziging van be
stemming. De deftige oud-Indische huizen bleken aan de latere
wooneisen niet meer te voldoen: zij waren te groot en te duur
142
