2. Bebouwing. Bij de behandeling, in vorige hoofdstukken, van de woning bouw, heeft de aandachtige lezer waarschijnlijk wel kunnen bemerken, dat er een bepaalde draad door de ontwikkeling daarvan loopt. Deze op te vatten en nader te beschouwen, stellen wij ons thans ten doel. En dan blijkt ons, dat in die ontwikkelingsgang de oosterse invloed op de, door de Neder landers uit hun westers vaderland meegebrachte, bouwtrant langzamerhand onmiskenbaar duidelijker wordt. Het spoedig verdwijnen van de topgevels (vermoedelijk onder Chinese in vloed) en de vroege toepassing van het brede dakoverstek (uitsteker), wijzen reeds op een begin van oosterse invloed (het gouvernementsgebouw in 't kasteel, had volgens de over geleverde tekeningen nog geen dakoverstek, zoals reeds ver meld werd). In de, oorspronkelijk echt Hollandse, plattegrond ontwikkelde zich al vroeg bij de grotere huizen een achtergalerij. Uit de vóórstoep (zie afb. 3 en fig. 11) ontstond langzamerhand de voorgalerij. Bij de verdiepinghuizen ziet men daartoe een afzonderlijk afdak tegen de gevel aangebouwd. Dit komt veel bij Chinese huizen voor en de veronderstelling lijkt dan ook niet te gewaagd, dat het daarvan overgenomen is. Ongetwijfeld heeft de bouwkunst der Chinezen, die in hun vaderland ook gewend waren hun huizen in de steden in gesloten rijen te bouwen en dat ook in Indië doen, te Batavia belangrijke in vloed gehad (afb. 25). Die invloed is mede te danken aan het feit, dat Chinezen reeds vroeg bij de uitvoering der bouw werken betrokken waren. Bij kleine huisjes zonder verdieping ziet men hoe het dak meestal met een wat flauwere helling over de stoep door getrokken is en daar gesteund wordt door een balk, rustend op dikwijls fraai bewerkte houten kolommetjes (vergelijk de beide huisjes, afgebeeld als vignet boven dit hoofdstuk). Deze bouwwijze lijkt schrijver onder Indonesische invloed te zijn ontstaan. Merkwaardig is, dat in de plattegrond van het Oud- Batavia'se stadshuis de ingang meestal aan één zijde van de gevel lag en niet in het midden. Toch komt de ligging in het midden van de gevel wel voor (zie huis A in fig. 14 en afb. 134

Periodieken van Erfgoed Vereniging Heemschut

Heemschutserie - Boekje 1941-1954 | 1954 | | pagina 137