2. Bebouwing.
Bij de behandeling, in vorige hoofdstukken, van de woning
bouw, heeft de aandachtige lezer waarschijnlijk wel kunnen
bemerken, dat er een bepaalde draad door de ontwikkeling
daarvan loopt. Deze op te vatten en nader te beschouwen,
stellen wij ons thans ten doel. En dan blijkt ons, dat in die
ontwikkelingsgang de oosterse invloed op de, door de Neder
landers uit hun westers vaderland meegebrachte, bouwtrant
langzamerhand onmiskenbaar duidelijker wordt. Het spoedig
verdwijnen van de topgevels (vermoedelijk onder Chinese in
vloed) en de vroege toepassing van het brede dakoverstek
(uitsteker), wijzen reeds op een begin van oosterse invloed
(het gouvernementsgebouw in 't kasteel, had volgens de over
geleverde tekeningen nog geen dakoverstek, zoals reeds ver
meld werd).
In de, oorspronkelijk echt Hollandse, plattegrond ontwikkelde
zich al vroeg bij de grotere huizen een achtergalerij. Uit de
vóórstoep (zie afb. 3 en fig. 11) ontstond langzamerhand de
voorgalerij. Bij de verdiepinghuizen ziet men daartoe een
afzonderlijk afdak tegen de gevel aangebouwd. Dit komt veel
bij Chinese huizen voor en de veronderstelling lijkt dan ook
niet te gewaagd, dat het daarvan overgenomen is. Ongetwijfeld
heeft de bouwkunst der Chinezen, die in hun vaderland ook
gewend waren hun huizen in de steden in gesloten rijen te
bouwen en dat ook in Indië doen, te Batavia belangrijke in
vloed gehad (afb. 25). Die invloed is mede te danken aan het
feit, dat Chinezen reeds vroeg bij de uitvoering der bouw
werken betrokken waren.
Bij kleine huisjes zonder verdieping ziet men hoe het dak
meestal met een wat flauwere helling over de stoep door
getrokken is en daar gesteund wordt door een balk, rustend
op dikwijls fraai bewerkte houten kolommetjes (vergelijk de
beide huisjes, afgebeeld als vignet boven dit hoofdstuk). Deze
bouwwijze lijkt schrijver onder Indonesische invloed te zijn
ontstaan. Merkwaardig is, dat in de plattegrond van het Oud-
Batavia'se stadshuis de ingang meestal aan één zijde van de
gevel lag en niet in het midden. Toch komt de ligging in het
midden van de gevel wel voor (zie huis A in fig. 14 en afb.
134