V
KARAKTERISTIEK
VAN HET VOORMALIGE BATAVIA
1. Stedebouw.
Zoals uit de eerste hoofdstukken van dit boekje blijkt, kan
Batavia gerekend worden tot de gestichte steden. Dit kwam
ook tot uiting door de aanleg volgens een van te voren ont
worpen plan. Dat het principe daarvan afkomstig zou zijn
van Stevin, die in zijn „Materiae Politicae" een plan voor een
rationele modelstad gaf, is wel eens beweerd, maar nooit be
wezen.
Het behoeft geen verwondering te wekken, dat voor de aan
leg der nieuwe stad de rechthoekige planvorm werd gekozen.
Daar men bouwde op veroverd terrein, behoefde men zich
van bestaande opstallen of perceelgrenzen niets aan te trekken.
De rechthoekige planvorm van een stad is noch typisch
middeleeuws, noch speciaal karakteristiek voor de Renaissance.
Hij komt in beide perioden voor en wel in 't bijzonder daar,
waar men met een schone lei kon beginnen. Was de recht
hoekige vorm ook niet passend bij de zakelijke instelling der
onderneming, welke tot stichting van het „Rendez-vous" aan
de Tjiliwoeng leidde Ook de zakelijke Romeinen legden
hun versterkte legerplaats (castrum) in rechthoekige vorm aan.
De uitleg langs een rivier in vlak terrein kan bovendien ge
makkelijk tot een nagenoeg rechthoekige of ovale vorm aan-
124