kamers, soms met zijgalerij, en een achtergalerij. Eigen, be
knopte bijgebouwen waren er aan toegevoegd. In het begin
van de twintigste eeuw werden ook weer verdiepinghuizen
gebouwd. Door de economische toestanden wordt in de twin
tigste eeuw de behoefte aan kleine huizen groter en worden
de erven door de hoge grondprijzen kleiner. Men ziet opnieuw
dikwijls huizen met gesloten voorgalerijen bouwen. Ook wor
den vaak huizen twee aan twee gekoppeld, vooral de kleinere.
Na ons bezoek aan de hierboven beschreven huizen langs
Molenvliet-west, wenden we ons thans oostwaarts. Omstreeks
1825 werden ten noorden van Noordwijk, ten oosten van
Molenvliet en ten zuiden van Sawah Besar wegen aangelegd,
op een terrein van het oude landgoed Berendrecht, vroeger
eigendom van Cornelis Berendrecht, schoonzoon van G.G.
Zwaardecroon. De Berendrechtslaan werd naar hem genoemd.
Meer oostelijk kwam ten noorden van de Postweg, in het ver
lengde van het Waterlooplein-oost, Pasar Baroe tot ontwikke
ling, wat een bekende Chinese winkelbuurt werd. Al deze
wegen werden niet volgens een vast plan organisch aangelegd.
Begeven we ons verder naar het noorden, dan vinden we,
ongeveer halverwege tussen Sawah Besar en de oude stad een
west-oost lopende weg, welke in 1685 reeds onder de naam
„Nieuwe weg" bestond en pas omstreeks 1800 Prinsenlaan
genoemd werd.
We bezoeken nu nog even de oude stad. Van de vroegere
glorie was daar in de eerste helft der negentiende eeuw reeds
niet veel meer over. De laatste resten van het kasteel waren
in 1835 opgeruimd. Het Waterkasteel werd in 1870 afge
broken. De oorspronkelijke stadspoort met verdieping (zie
afb. 7), die op het plein ten zuiden van het kasteel stond, op
de scheiding tussen het kasteelgebied en dat van de stad, is
vervangen door een in klassieke koloniale bouwstijl opge
trokken poort met lelijke vazen er boven op en niet minder
lelijke beelden, links en rechts van de doorgang, tussen Dorische
zuilen. Wanneer deze poort is opgetrokken, weet men niet. Op
verzoek van de Oudheidkundige Dienst werd in 1936 het
„heilige" kanon bij deze poort op een beton blok met twee
neuten geplaatst.
118
