Een officieren-sociëteit verrees in 1836 aan de zuidzijde naast
het paleis van Daendels. Dit gebouw vertoont een late empire-
stijl, zich verstrakkend tot een neo-klassieke koloniale bouw
trant, waarin ook een afzonderlijk gebouw voor het Hoog
gerechtshof, aan de noordzijde naast het paleis van Daendels
in 1848 werd opgericht.
Een der belangwekkendste bouwwerken in klassieke koloniale
stijl, uit de eerste helft van de negentiende eeuw, is de Wil
lemskerk, aan Koningsplein-oost gebouwd bij de toegang tot
het Hertogspark. Dit park is genoemd naar Bernhard van
Saksen Weimar, die van 1849 tot 1851 te Batavia als Leger
commandant zetelde. We hebben reeds vermeld, dat Daendels
de stadskerk had laten afbreken. De Lutherse kerk, waarvan
G.G. Baron Van Imhoff de eerste steen had gelegd op 26 Juni
1747 en die werd ingewijd op 28 Sept. 1749, was, door de
tand des tijds bouwvallig geworden, in 1831 gesloopt. In 1832
kwamen nu de Hervormde en Lutherse gemeente overeen te
zamen een bedehuis op te richten. Naar de plannen van ar
chitect J. H. Horst, werd de nieuwe kerk gebouwd volgens
een centrale aanleg, gedekt door een koepel. Op 24 Aug. 1834,
de verjaardag van Koning Willem I, werd de eerste steen ge
legd door de G.G. ad interim J. C. Baud. Op dezelfde datum
in 1839 werd de Willemskerk ingewijd door de predikant N.
Pluim Mentz (afb. 20 en 21). Ook de voormalige stadskerk
van Batavia vertoonde het centrale plantype, evenals de Por
tugese Binnenkerk, welke in 1670 tussen de Grote Rivier en
Roea Malaka was gebouwd en in Januari 1808, ten gevolge
van onvoorzichtigheid van werklieden bij het herstel van het
orgel, door brand was vernield. Deze centrale planvorm mag
voor de Protestantse eredienst, welke bij de gelovigen de be
hoefte deed ontstaan zich rond de kansel te scharen, als
karakteristiek beschouwd worden. Zoals blijkt uit afb. 21, is
de plattegrond van de Willemskerk cirkelvormig, met aan de
Westzijde een rechthoekig uitgebouwd portaal met Dorisch
tempelfront. Ook aan de oostzijde bevindt zich een recht
hoekige uitbouw, waarin de consistorie, met daarboven nog
een vertrek, zijn gelegen. Aan de beide andere zijden ronden
cirkel-segment-vormige, hoog opgaande galerijen om de cen-
8
113
