Daar dit goed bedoeld en edel pogen, ondanks eeuwen
lang en staag volhouden, zooals dat meer kan gebeuren,
op niets uitdraaide, ja eerder tot het tegenovergestelde
voerde, zoo is de oude gewoonte tot het houden van
hanengevechten bij gelegenheid van den vastenavond
tenslotte opgehouden „ofte veel liever ghestraft door
„eenen swaerderen crijgh, ofte ongheluckighe oproer
„van Nederlant in 't jaer 1566", dat de „dies ater"
der beeldstormerij geworden is.
De oorlogen door Karei V gevoerd legden ook aan
deze gewesten uitermate zware lasten op. Bovendien
waren de allernoodzakelijkste levensmiddelen door den
beperkten invoer daarvan, zeer in prijs gestegen en de
handelspolitiek van Engeland had ten gevolge, dat de
laken- en linnenweverijen niet meer met winst konden
worden gedreven, waarvan werkloosheid en malaise het
gevolg waren, zoodat het volk in beweging kwam.
Daar kwam nog bij, dat door de opening van de
haven van Antwerpen de handel nieuwe banen zocht
en 's-Hertogenbosch daarvan uiterst nadeelige ge
volgen ondervond.
De vrijdom van accijns, aan het Kapittel toegekend,
veroorzaakte in 1517 en volgende jaren onder de
burgerij veel opschudding.
De Gilden schoolden samen tegen den Magistraat
en legden aan de kloosters eigenmachtig belastingen
op, en toen sommige van deze weigerden aan dien
onbillijken eisch te voldoen, werden de kloosters ge
plunderd, waartegen door Karei V strenge maatregelen
werden genomen.
De Geldersche oorlogen brachten voortdurend onrust
en verwikkeling en het platteland werd geplunderd
en afgebrand, zoodat velen elders een veilig heen
komen zochten.
28
